اعتباریابی ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم و فناوری در ارتباط با تعامل دانشگاه و صنعت
محورهای موضوعی : تخصصی
نرجس داوری
1
,
محمد حسن پرداختچی
2
*
,
غلامعلی احمدی
3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
2 - استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه مطالعات برنامه درسی، دانشگاه شهید رجایی تربیت، تهران، ایران
کلید واژه: تجاریسازی دانش, پارکهای علم و فناوری, تعامل دانشگاه و صنعت, شرکتهای دانشبنیان, پارک علم و فناوری. ,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم و فناوری در ارتباط با تعامل دانشگاه و صنعت است. به همین منظور با رویکرد تحقیق اکتشافی آمیخته و از روش گراند تئوری استفاده شده است. جامعه آماری شامل تعدادی از مدیران و کارشناسان شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارک علم و فن آوری شهر اراک میباشد. در بخش کیفی، تعداد 12 نفر به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند و در بخش اعتباربخشی به مدل (بخش کمی) با استفاده از جدول مورگان تعداد 420 نفر آنها به روش نمونهگیری تصادفی طبقه ای برگزیده شدند که نهایتاً 400 پاسخنامه دخیل در تحلیل گشته اند. ابزارهای گردآوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه‌های نیمه سازمانیافته و در بخش کمی نیز از پرسش‌نامة محقق ساخته استفاده شد. روایی مدل تجاریسازی با روایی سازه مدل اندازهگیری انعکاسی و پایایی آن با آزمونهای پایایی اشتراکی تأیید شد. یافته ها نشان داد که پدید مرکزی پژوهش تجاریسازی دانش بوده است و شرایط علی مشخص شده در این پژوهش عبارتاند از: نگرش کارآفرینانه، نگاه دانشی به صنعت، فضای بکر کسب‌وکار، منابع غنی و سرشار. شرایط زمینهای به‌دست‌آمده شامل جامعه، دانشگاه، صنعت، شرکتهای دانشبنیان عنوان شدهاند که نقش جامعه در تجاریسازی دانش بسیار مهم بود.
The purpose of this research is to provide a model of commercialization of knowledge with emphasis on the role of science and technology parks in connection with the interaction between universities and industry. For this purpose, the grand theory method has been used. The statistical population includes a number of managers and experts of knowledge-based companies located in Arak Science and Technology Park. In the qualitative part, 12 people were selected by purposive sampling, and in the validation part of the model (quantitative part), 420 people were selected by stratified random sampling, and finally 400 responses were included in the analysis. have been Data collection tools were used in the qualitative part of semi-structured interviews and in the quantitative part, researcher-made questionnaires were used. The validity of the commercialization model was confirmed by the construct validity of the reflective measurement model, and its reliability was confirmed by common reliability tests. The findings showed that the central phenomenon of the research was the commercialization of knowledge and the causal conditions identified in this research are: entrepreneurial attitude, scientific view of the industry, pristine business environment, rich and abundant resources. The obtained background conditions include society, university, industry, and knowledge-based companies. It has been stated that the role of society in the commercialization of knowledge was very important
1. احمدی، فریدون. "بررسی موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری سازی دانش در دانشگاه های ایران". اولین همایش بین المللی مدیریت، آینده نگری، کارآفرینی و صنعت در آموزش عالی، (1390). دانشگاه کردستان.
2. برنامه ششم توسعه. "پارک علم و فناوری; مدیریت دانش و فناوری". (1395). رویت شده در سایت زیر: www.ettelaat.com
3. پسندیده، جواد، حسن عباسی و مریم قباخلو. "پارک های علم و فناوری، نهاد تاثیرگذار در اقتصاد مقاومتی". سومین کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی، (1394). دبی- امارات. 6-3.
4. ترکیان تبار، منصور." ارائه الگوی تجاری سازی نتایج تحقیقات علمی در شرکت های دانش بنیان". پایان نامه دکتری. دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران. (1395). 79-35.
5. دباغی، حمیده. " ناکارآمدی رابطه دانشگاه و صنعت". صنعت و دانشگاه، 57، 15 (1401): 142-156.
6. رستم خانی، محمدرضا و پرستو محمدی." ارزیابی پارک های علم و فناوری کشورهای مختلف با رویکرد انتخاب شریک". صنعت و دانشگاه، 51، 14 (1400): 1-20.
7. سند چشم انداز بیست ساله 1404. http://rc.majles.ir/fa/law/show/132295.
8. شهاب الدین، فاطمه. "میزان تاثیر مولفه¬های فرآیندی مدیریت دانش بر ارتقاء بهره وری سازمان(مطالعه موردی شرکتهای دانش بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران". پایان¬نامه کارشناسی ارشد. (1395). دانشگاه شهید بهشتی.
9. صراطی شیرازی، منصوره."مطالعه و ترسیم ساختار جغرافیایی جریان دو سویه دانش میان دانشگاه و صنعت در ایران بر اساس شاخص هم انتشاری". پایان نامه دکتری. (1395). دانشگاه شهید چمران اهواز.
10. قرایی آشتیانی، محمدرضا، نبی الله دهقان و هادی زارع. " تجاری سازی دانش در مراکز تحقیقاتی و (مفاهیم، الزامات و روش ها)" (1395). تهران: نشر فوژان. 109.
11. کریمی، پریا و پرستو محمدی. " طراحی بسته های حمایتی غیرمالی پارک های علم و فناوری مبتنی بر خدمات وابسته به سطح آمادگی فناوری با استفاده از روش سوارا". صنعت و دانشگاه، 57، 15 (1401): 186-200.
12. مکانی یامچی، عاطفه. "بررسی شایستگی کارآفرینانه نوآوری و عملکرد شرکت های دانش بنیان (مطالعه موردی شرکت های دانش بنیان دانشگاه¬های شهید بهشتی و تهران)". پایان نامه کارشناسی ارشد. (1392). دانشگاه شهید بهشتی.
13. موسوی، سیدعبدالرضا. "طراحی مدل ارزیابی عملکرد پارک علم و فناوری". پایان نامه دکتری. (1392). دانشگاه تربیت مدرس.
14. وزارت نیرو (دفتر آموزش، تحقیقات و فناوری). (1391). فرآیند تجاری سازی نتایج تحقیقات. برگرفته از سایت زیر: http://trt.moe.org.ir
15. یدالهی فارسی، جهانگیر و زهرا کلاتهایی. "جایگاه تجاری سازی در مدیریت نوآوری و معرفی عمده مدل های تجاری سازی در حوزه صنایع پیشرفته". فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، .9 . 33 (1391): 26 – 36.
16. Degeeter, M. J. (2004). Technology Commercialization manual: strategy, tactics and economics for business success [online]. Champaign publisher, Med-Launch Inc., Available from: http://books،google.com/books?id=3VOcZj44VYC&pirntsec=frontcover&source=gbs_atb#v=onepage&q&f=false.
17. Diane, A.I. (2004).”S & T Commercialization of federal Research Laborites and University Research”, Carleton University Eric Sport, School of Business, Canada.
18. Dilcher, K.(2002). The Commercialization of university Teaching and Research. Canadaian association of University teachers. Vol., 56, pp. 329-342.
19. Guns, J.S.& Stern. (2003). The product market and the market for “ideas”: Commercialization strategies for technology entrepreneurs, Research Policy. 32:333-350.
20. Karylson, M. (2016). Commercialization of research results in United States; An overview of federal and academic technology transfer, Swedish Institute for Growth Policy Studies
21. Khademi, T & I. Kamariah. (2012). Commercialization Success Factors of University Research Output. University Technolory Malesia PHD.
22. Mesny, Anne, Nicolas Pinget, & Chantale Mailhot. (2019). The commercialization of academic outputs in the administrative sciences: A multiple-case study in a university-based business school. Canadian Journal of Administrative Sciences Revue canadienne des sciences de l’administration. Published online in Wiley Online Library (wileyonlinelibrary.com) DOI: 10.1002/CJAS.1331. (accessed Jan. 5, 2018)
23. Reamer, A., Icerman, L., Youtie, J.(2005). Technology Transfer and Commercialization: Their Role in Economic Development. Economic Development Administration, U.S. Department ofCommerce, Washington.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم و فناوری در ارتباط با تعامل دانشگاه و صنعت
* نرجس داوری **محمدحسن پرداختچی *** غلامعلی احمدی
* دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.
** استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
*** دانشیار، گروه مطالعات برنامه درسی، دانشگاه شهید رجایی تربیت، تهران، ایران.
ahmadygholamali@gmail.com
تاریخ دریافت: 19/11/1402 تاریخ پذیرش: 12/07/1403
چکیده
هدف این پژوهش ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم و فناوری در ارتباط با تعامل دانشگاه و صنعت است. به همین منظور با رویکرد تحقیق اکتشافی آمیخته و از روش گراند تئوری استفاده شده است. جامعه آماری شامل تعدادی از مدیران و کارشناسان شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارک علم و فن آوری شهر اراک میباشد. در بخش کیفی، تعداد 12 نفر به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند و در بخش اعتباربخشی به مدل (بخش کمی) با استفاده از جدول مورگان تعداد 420 نفر آنها به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای برگزیده شدند که نهایتاً 400 پاسخنامه دخیل در تحلیل گشتهاند. ابزارهای گردآوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه‌های نیمه سازمانیافته و در بخش کمی نیز از پرسش‌نامة محقق ساخته استفاده شد. روایی مدل تجاریسازی با روایی سازه مدل اندازهگیری انعکاسی و پایایی آن با آزمونهای پایایی اشتراکی تأیید شد. یافتهها نشان داد که پدید مرکزی پژوهش تجاریسازی دانش بوده است و شرایط علی مشخص شده در این پژوهش عبارتاند از: نگرش کارآفرینانه، نگاه دانشی به صنعت، فضای بکر کسب‌وکار، منابع غنی و سرشار. شرایط زمینهای به‌دست‌آمده شامل جامعه، دانشگاه، صنعت، شرکتهای دانشبنیان عنوان شدهاند که نقش جامعه در تجاریسازی دانش بسیار مهم بود.
واژههای کلیدی: تجاریسازی دانش، پارکهای علم و فناوری، تعامل دانشگاه و صنعت، شرکتهای دانشبنیان، پارک علم و فناوری.
نوع مقاله: علمی
در کسب‌وکار امروز، تحقیقات مبدل به عاملی اقتصادی شده است و تجاریسازی نیز بخش مهمی از فرایند نوآوری میباشد و هیچ محصول، خدمت و فناوری جدیدی بدون تجاریسازی امکان ورود موفق به بازار را ندارد. ایجاد بستر مناسب برای عرضه دانش و فناوری، علاوه بر فراهم‌کردن ارزش‌های اقتصادی، منجر به رشد و توسعه اقتصادی نیز در جامعه می‌گردد [12]. مراکز علمی و دانشگاهها نیز در تولید علم و تجاریسازی آن در تعامل با
نویسنده عهدهدار مکاتبات: محمدحسن پرداختچی Mhpardakhtchi@gmail.com
|
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 60 |
فناوریهای جدید، تجاریسازی بر افزایش مقیاس از نمونه اولیه به تولید انبوه و دستیابی به منابع بیشتر دلالت میکند [15].
در مسیر تجاریسازی دانش، عموماً چالش مدیریتی اصلی صاحبان اختراع و سرمایهگذاران دانش این است که چگونه دانش و فناوری نوین خود را به جریان بازده اقتصادی برای مؤسسان، سرمایهگذاران و کارکنان تبدیل کنند. به‌عبارت‌دیگر مشکل اصلی، اختراع نیست؛ بلکه تجاریسازی اختراع است [19]3. با برجسته‌شدن نقش پارکهای علم و فناوري در توسعۀ اقتصادي بسياري از كشورهاي توسعه‌یافته و افـزايش تعداد آنها در دو دهۀ اخير به‌عنوان يكي از پشتوانه‌های نظام ملي نوآوري و نقش مؤثّر آنها در خلق ارزش و توسعۀ نوآوری و کمک به تقویت زنجیره ایده تا بازار در اقتصادهای دانشبنیان، بسياري از كشورهاي درحال‌توسعه طي دو دهۀ اخير تلاش فراواني کردهاند كه در اين حوزه سرمایهگذاری كنند و برخی از آنها موفقیت‌های قابل‌توجهی کسب کردهاند. پارکهای علم و فناوری تجمع بهینه‌ای از مؤسسات دانشبنیان هستند که به‌وسیله متخصصین حرفهای، مدیریت میشوند و هدف آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت‌پذیری در میان کارآفرینان است [3].
در ایران، طبق ماده 8 و 17 برنامه ششم توسعه، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است الزامات ارتقاء امنیت فضای کسب و کار را تهیه و به تصویب شورای عالی امنیت ملی برساند. همچنین بنا بر سند برنامه چشم انداز 20 ساله، لازم است راهکارهای موثری برای کاهش فاصله زمانی تبدیل یافتههای علمی به کاربرد و دانش عملی پیدا کرد. این امر بدون آشنایی و بهکارگیری دانش تجاریسازی فناوری و تجربههای عملیاتی در این زمینه میسر نمیباشد. راهکارهایی که تا کنون برای انتقال دستاوردهای علمی و به کارگیری آنها در تصمیم گیری بکار رفتهاند، توفیق چندانی کسب نکردهاند و این قضیه نشان میدهد که تبدیل نتایج پژوهشی به کاربرد، دشوار، پیچیده و مستلزم وجود عوامل متعددی از قبیل چارچـوب فـکری قـدرتمند، خـلاقیت، مـهارت، آگـاهی و پشتکار زیـاد در سطح فـردی و سـازمانی است [14]. از این رو بسیاری از دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی، تجاری سازی دانش را نتیجه فشارهای اجتماعی برای خلق ارزش عمومی از طریق ایجاد اشتغال، کارآفرینی و ... می دانند. در همین راستا تجاری سازی تحقیق موجبات افزایش موضوعات خطمشیگذاری و مدیریتی شده است و این مقوله موجب شروع تغییراتی در دانشگاهها، شرکت ها و جامعه شده است. بعلاوه گسترش تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی دروازه ای جدید به حفظ حقوق مالکیت فکری و ارتقاء پیشرفت های عملی گشوده است [10].
باگذشت بیش از یک دهه از شکل‌گیری پارکهای علم و فناوری در ایران، برخی از چالش‌های متعدد آن موجب شده است که باتوجه‌به مأموریتی که برای آنها تعریف شده است، آنها نتوانند نقش قابل‌توجهی در اقتصاددانش بنیان کشور داشته باشند. یکی از چالش‌هایی که پارکهای علم و فناوری در کشور با آن مواجه هستند، نبود یک نظام کارآمد ارزیابی عملکرد آنها جهت ارزیابی دقیق و رصدکردن پارک‌ها باهدف کمک به توسعه آنها میباشد [3]. پارک های علم و فناوری با حمایت از شکرت های مبتنی بر فناوری و هموار ساختن مسیر رشد آن ها، تاثیر بسزایی در رشد و شکوفایی این شرکت ها و نتیجتا رشد اقتصاد کشور دارند [6]. تأسیس شرکتهای دانشبنیان در پارکهای علم و فناوری به‌منظور تجاری ساختن ایده‌ها از نخستین کارهای جدی است که در کشور به‌منظور عملی‌شدن تبدیل نوآوریها به تکنولوژی صورت‌گرفته است. هر چند تأسیس چنین شرکت‌هایی، گامی مثبت در این زمینه به شمار می‌آید، اما هنوز وجود محدودیتهایی از قبیل محدودیت در نحوه و جایگاه تأسیس، نبود حمایت کافی دولت و ترس از تأسیس چنین شرکتهای به‌خاطر مشخص نبودن سرنوشتشان در آینده، ما را از رسیدن به اهدافی که در چشمانداز ۲۰ساله نیز به آن اشاره شده، بازداشته است [8]. شرکت های فناور محور مانند پارکهای علم و فناوری در شروع فعالیت خود با
چالش
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 61 |
در عین حالی که مباحث فوق‌الذکر نشاندهنده اهمیت و ضرورت نوآوری، اقتصاددانش بنیان، تجاریسازی تحقیقات و نقش پارکهای علم و فناوری در این راستا میباشند و اسناد بالادستی کشور نیز آنها را به‌عنوان شرایط مطلوب و موردنظر بسیار ضروری و مقرر می‌دارد، اما برخی پژوهشها حاکی از آن است که در شرایط موجود هنوز تجاریسازی فناوری یک حلقه مفقوده در راستای توسعه و تعالی کشور و تولید ثروت میباشد. به‌عنوان‌مثال صراطی شیرازی (1395) در پژوهش خود تحت عنوان" مطالعه و ترسیم ساختار جغرافیایی جریان دوسویه دانش میان دانشگاه و صنعت در ایران بر اساس شاخص هم انتشاری" به این نتیجه رسید که هم انتشاری‌های دانشگاه و صنعت نسبت به انتشارات ایران بسیار کم میباشد. ترکیان تبار (1395) در تحقیق خود با عنوان " ارائـه الگوی تجاریسازی نـتایج تحقیقات عـلمی در شرکتهای دانشبنیان " نتیجهگیری کرد که هشت عامل بر تجاریسازی نتایج تحقیقات علمی در شرکتهای دانشبنیان اثرگذار میباشد که هر یک، ابـعاد مـختلفی را در برمی‌گیرد. این عـوامل عبارتاند از عـوامل فـردی، سازمانی، محیطی - سازمانی، فرهنگی - اجتماعی، قانونی، اقتصادی، سیاسی و صنعتی که همه هشت عامل به‌صورت معنیداری موفقیت در تجاریسازی نتایج تحقیقات علمی را پیش‌بینی می‌نمایند. پسندیده و همکاران (1394) طی تحقیقی با عنوان" پارکهای علم و فناوری، نهاد تأثیرگذار در اقتصاد مقاومتی" اینگونه بیان کردهاند که پارکهای علم و فـناوری به‌عنوان جزئی از نظام ملی نوآوری و حلقهای از زنجیره توسعه اقتصاددانش محور، یا فراهم‌آوردن شرایط لازم برای پژوهش‌های بازارگرا و تجاریسازی نتایج تحقیقات دانشگاهی و در نهایت ایجاد ارتباط تنگاتنگ بین دانشگاه و صنعت، نـقشی مؤثر در تبدیل ایده‌ها به محصولات و توسعه فناوری ایفا می‌نمایند. در پژوهش‌های خارجی نیز مسنی، میل هات و پینگت4 (2019) در تحقیقات خود با عنوان "تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی در دانشگاه علوم پایة اقتصادی کانادا"، تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی در علوم اداری را در دانشگاه علوم پایة اقتصادی کانادا بررسی نمودند. یافتههای آنها نشان داد که روش انتقال فناوری به‌کاررفته در این دانشگاه با سایر روش‌های متداول انتقال فناوری به‌طوری قابل‌توجه متفاوت است و این مورد بر ویژگی‌های علوم اداری در بحث تجاریسازی تأکید دارد. كارسون5 (2016) در پژوهشی با عنوان "مفهوم‌شناسی تجاریسازی دانش"، تجاري‌سازي را انتقال رسمي اكتشافات و نوآوري‌هاي ناشي از تحقيقات علمي انجام شده در دانشگاهها و مؤسسات غیرانتفاعی به بخش تجاري براي منفعت عمومي مي‌داند. کماریا و خادمی (2012) در تحقیقی با عنوان " عوامل موفقیت تجاریسازی نتایج تحقیقات دانشگاهی" به این نتیجه رسیده‌اند که اهمیت تحقیقات دانشگاهی در چند دهه گذشته بخصوص دررابطه‌با ظرفیت آنها برای تولید نوآوری و شرکتهای نوپا، تمرکز جدید و شدیدی را ایجاد کرده است. در این تـحقیق محققان به این نـتیجه رسیدند که مـوفقیت تجاریسازی دانشگاهی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی از جمله میزان درک، آگاهی، زمان، ریسک‌پذیری، شبکه ارتباطی، سطح فناوری، سرمایه، تحقیق بازاریابی میباشد. دباغی (1401) در پژوهشی ناکارآمدی رابطه دانشگاه و صنعت را بررسی می کند که فارغ التحصیلان دانشگاهی محتوای دروس را به صورت نظری دریافت می کنند و محتوای آموزشی فاید تجربه کار کردن در میدان عمل است. اغلب پژوهشگران در پژوهش‌های مختلف داخلی و خارجی به وجود موانع و محدودیتهایی که امکان بهره‌گیری از سرمایه‌های فکری و آماده‌سازی فراگیران برای ایجاد کسب‌وکار را با چالش مواجه ساخته‌اند و همچنین به وجود فاصله زمانی تبدیلی یافتههای علمی به حجم بالای تولیدات علمی به کاربرد و دانش عملی در جهت توسعه دانایی محور اشاره نموده‌اند؛ اما هیچ‌کدام راهکارهای مؤثری در این زمینه ارائه ننموده‌اند؛ لذا باتوجه‌به آنچه که گفته شد این پژوهش قصد پاسخگویی به این سؤال را دارد که: چه عواملی بر تجاریسازی نتایج تحقیقات علمی ایران به‌ویژه دررابطه‌با شرکتهای دانشبنیان خصوصاً شرکتهای دانشبنیان استان مرکزی تأثیر گذارند؟ و لذا در پژوهش حاضر سعی محقق بر آن است تا پس از گردآوری دادههای موردنیاز و تجزیه‌وتحلیل‌های آماری ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 62 |
دانشبنیان استان مرکزی در این زمینه، الگویی برای تجاریسازی نتایج تحقیقات در شرکتهای مذکور پیشنهاد کند.
2-روش پژوهش
این پژوهش، ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی است، بنابراین تحقیق از نوع آمیخته اکتشافی است. برای دستیابی به اهداف موردنظر تحقیق، دو بخش مورد استفاده قرار گرفت:
بخش کیفی: در بخش کیفی پژوهش از روش تحقیق نظریه برخاسته از دادهها (داده‌بنیاد یا گراندد تئوری) استفاده گردی. جامعه آماری در این بخش شامل مدیران شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارک علم و فن آوری شهر اراک است که با روش نمونهگیری هدفمند و معیار صاحب‌نظر بودن در حیطه شرکتهای دانشبنیان، 9 نفر انتخاب شدند که برای اطمینان از اشباع نظری پژوهش حجم نمونه به 12 نفر افزایش پیدا کرد. دامنه سنی شرکت کنندگان از 35 سال تا 58 سال بود و اکثرا داری سابقه کاری بیش از 8 سال بودند. که تمامی آنها داری تحصیلات دانشگاهی بودند. مشخصات شرکتکنندگان در جدول 1 نشان داده شده است. به منظور جمعآوری دادهها از مصاحبه نیمه سازمانیافته با خبرگان و جلسات حضوری با آنان استفاده شد. مصاحبه ها با سؤالات کلی و ساده شروع و به سمت سؤالات جزئیتر پیش رفت و هر مصاحبه حدود 45 تا 70 دقیقه طول کشید. تمام مصاحبهها ضبط و دست نویس شد و به تأیید مشارکتکنندگان رسید و به روش تحلیل مقایسهاي مداوم و مطابق با روش استراوس و کوربین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق فرایند کدگذاری در سه سطح صورت گرفته است. بدین ترتیب که در سطح یک، گفتارهای کلیدی و در کد گذاری سطح دو به مفاهیم و در کدگذاری سطح سه به مقولهها یا همان ابعاد توجه شده است.
[1] . Degeeter
[2] . Dilcher
[3] . Guns & Stern
[4] . Mesny, Pinget & Mailhot
[5] . Karylson
جدول 1. نمونه آماری بخش کیفی پژوهش
ردیف | کدهای مصاحبه شونده | محل خدمت |
1. | A | معاون فن آوری پارک علم و فنآوری استان مرکزی |
2. | B | مدیریت مرکز رشد پارک علم و فن آوری استان مرکزی |
3. | C |
|
4. | D | شرکت صنایع رستافوم صنعت مبین |
5. | E | شرکت زیست فن آوران ساناآزما |
6. | F | شرکت آریا فن اوران آرتا بینش |
7. | G | شرکت آرایا نیرو گستر شبکه |
8. | H | شرکت فن آوری آینده پویندگان اکسیر |
9. | I | شرکت تکوین آزمایش پارسه |
10. | J | شرکت ریز فن آوران شیمی سبز |
11. | K | شرکت سامانه آوران دانش گستر ساعد |
12. | L | شرکت پدید آوران پایند کارمایه |
بخش کمی: بخش کمی به‌منظور اعتبارسنجی مدل پژوهش صورت‌گرفته است. جامعة آماری این بخش شامل مدیران و کارکنان شرکتهای دانشبنیان پارک علم و فن آوری شهر اراک بود که جهت تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد و باتوجه‌به احتمال عدم بازگشت تعدادی از پرسشنامه‌ها، 420 پرسشنامه پرینت گرفته شد و در نهایت 400 پرسشنامه جمعآوری و وارد فرایند تجزیه‌وتحلیل شد. لازم به ذکر است در این بخش از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای استفاده شد و برای هر کدام از گروه‌های موجود در جامعه به نسبت جمعیت آنان به کل جامعه آماری، نمونه هم انتخاب شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل دادههای جمع‌آوری‌شده، از آزمونهای آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و معناداری ضریب مسیر استفاده شده است.
3-یافتههای پژوهش
الف) نتایج و یافتههای حاصل از بخش کیفی
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 63 |
جدول 2. کدهای نهایی حاصل از مصاحبه ها
مقوله ها | مفاهیم |
|---|---|
1.بعد علمی آموزشی | آموزش عملی |
کیفیت علمی | |
آموزش حضوری | |
2.بعد مالی اقتصادی | حمایت مالی از شرکت های دانش بنیان |
وضعیت اقتصادی باثبات | |
3.بعد مدیریتی | مدیریت منابع انسانی متخصص و نخبه |
مسئله یابی | |
مدل کسب و کار | |
مزیت رقابتی | |
برنامه ریزی | |
4.بعد ساختارها و فرآیندها | اصلاح شرح وظایف پارک های علم و فناوری |
اصلاح زیر ساخت ها | |
5.بعد ارتباطی | ارتباط صنعت و دانشگاه |
| |
ارتباط بین المللی | |
تبلیغات | |
6.بعد قانونی | قوانین راهبردی |
قوانین حمایتی | |
7.بعد اجتماعی فرهنگی | نگرش کارآفرینی |
فرهنگ حمایت | |
8.بعد حمایتی | حمایت از شرکت های دانش بنیان |
حمایت از ایده پرداز | |
9.بعد فرصت ها | فناورانه |
فضای بین الملل | |
منابع انسانی | |
فضای کسب و کار | |
دسترسی به منابع | |
10.بعد تهدیدات | علمی آموزشی |
اقتصادی | |
شرایط بین المللی | |
مدیریتی | |
فرهنگی اجتماعی |
1.بعد علمی آموزشی: بعد علمی آموزشی شامل مفاهیمی است از جمله آموزش عملی، کیفیت علمی و آموزش از طریق سمینار. در آموزش علمی برگزاری دوره‌های کارآموزی و آموزش عملی تجاریسازی دانش مطرح میشوند. به‌عبارت‌دیگر، میتوان از طریق آموزش‌های کارآفرینانه، دانشجویان را با اقدامات و فعالیتهای کارآفرینانه مأنوس کرد. شرکتهای دانشبنیان برای ادامه فعالیتهای دانشبنیان خود بایستی از علمی استفاده کنند که از کیفیت لازم و کافی برخوردار باشد. آموزش از طریق سمینار مؤلفه‌هایی را در برمی‌گیرد از جمله مشاوره تخصصی، برگزاری سمینارهای تبدیل ایده به عمل، برگزاری همایش و برگزاری سمینارهای کارآفرینی.
2.بعد مالی اقتصادی: حمایت مالی از شرکتهای
دانشبنیان یکی از مهمترین مولفههایی است که حرکت و رشد شرکتهای دانشبنیان و فعالیتهای کارآفرینانه را میسر میسازد. حمایت مالی از شرکتهای دانشبنیان انواع مختلف دارد. گاهی حمایت مستقیم مالی میتواند مسیر را هموار کند، گاهی معافیتهای مالیاتی و گاهی معرفی سرمایهگذار و شرکتهای دانشبنیان به یکدیگر. همچنین، برای انجام فعالیتهای کسب و کارانه در بازار اقتصادی، بایستی ثبات اقتصادی داشته باشند. بیثباتی اقتصادی میتواند شرکتهای دانشبنیان را با نابودی مواجه کند.
3.بعد مدیریتی: مهمترین مولفههایی که در بعد مدیریتی مد نظر هستند عبارتند از مدیریت منابع انسانی متخصص و نخبه، مسئله یابی، مدل کسب و کار، مزیت رقابتی و برنامه ریزی. به منظور مدیریت بر منابع انسانی نخبه بر سر مسیر تجاریسازی دانش و فعالیتهای کارآفرینانه بایستی در ابتدا نیروی انسانی نوآور، نخبه و متخصص را شناسایی کرد و به آنها اعتماد نمود.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 64 |
کاری. در اصلاح شرح وظایف پارکهای علم و فناوری بر آن است تا شرح وظایف پارک‌ها را مورد بررسی و بازنگری قرار گیرد. همچنین، تلاش میشود تا اختیارات پارک‌ها افزایش یابد تا بتوانند بیشتر از شرکتهای دانشبنیان حمایت کنند. در اصلاح فرایندهای اداری به تسهیل فرایندهای اداری بایستی توجه ویژه شود. یکی از مهمترین موانعی که بر سر راه تجاریسازی دانش وجود دارد، کاغذبازیهای زائد اداری است.
5. بعد ارتباطی:. مولفه موجود در بعد ارتباطی عبارت است از ارتباط دانشگاه و صنعت. ارتباط دانشگاه و صنعت به حدی مهم است که تمام مولفه های بعد ارتباطی زیرمجموعه ارتباط دانشگاه و صنعت قرار گرفتند. تعامل پارک علم و فناوری و دانشگاهها و صنایع به منظور برقراری ارتباط برای حل مشکلات صنعت، مرتبط کردن نیاز صنایع و شرکتهای دانشبنیان به منظور تجاری سازی دانشهای دانشبنیان، ارتباط فشار فناوری و فشار بازار یا ارتباط نوآوری و نیاز بازار، تسهیل ارتباط صنعت و دانشگاه و رفع کاغذبازیهای زائد اداری، انعقاد تفاهم نامه همکاری میان صنایع و شرکتهای دانشبنیان، واقعی کردن تعامل پارک با صنعت (نه فقط انجام یک پژوهش روی کاغذ)، روابط بینالملل، ارتباط شرکتهای دانش بنیان با مباحث بازاریابی و تشویق و ترغیب صنایع مهم ترین مولفه هایی هستند که در بعد ارتباطی تجاریسازی دانش بایستی مورد بررسی قرار بگیرند.
6.بعد قانونی: مهمترین مولفههای قانونی تجاریسازی دانش عبارتند از قوانین راهبردی و قوانین حمایتی. قوانین راهبردی قوانینی هستند که از طریق اصلاح اسناد و قوانین بالادستی حول فعالیت های دانش بنیان، قوانین راهبردی حمایت بازار از محصولات دانشبنیان و
قانونگذاریهای مجلس برای فعالیتهای دانش بنیان از تجاریسازی حمایت میکنند.
7. بعد فرهنگی اجتماعی: تجاریسازی دانش باید در بستری ایجاد شود که فرهنگ استفاده از دانش دانشگاهی در آن نهفته است. به منظور ایجاد این بستر، بایستی فرهنگ کارآفرینی و فعالیتهای کارآفرینانه میان دانشگاهیان و اساتید و دانشجویان رواج پیدا کند. همچنین، بایستی فرهنگ نخبهپروری و حمایت از دانشجویان قوی و تراز اول مورد بررسی قرار بگیرد.
8. بعد حمایتی: در حمایت از شرکتهای دانشبنیان مولفههایی وجود دارد از جمله حمایت واقعی از
شرکتهای دانشبنیان، حمایت از محصولات و خدمات دانش بنیان، حمایت بازاریابی از شرکتها شامل ایجاد بستر بازار برای محصولات دانشبنیان و حمایت رسانهای و تبلیغاتی از شرکتها شامل حمایت رسانهها و فضای مجازی و تریبونهای مختلف. مولفههای حمایت از شخص ایدهپرداز هم شامل حمایت روانی از ایدهپرداز و حمایت حقوقی از ایدهپرداز میشود.
9.بعد فرصتها: فرصتهای موجود در کشور بر سر راه تجاریسازی دانش که میتوان از آنها بهرهبرداری نمود عبارتند از فرصتهای فناورانه، فرصتهای فضای بین الملل، فرصتهای منابع انسانی، فرصتهای فضای کسب و کار و فرصتهای منابع سرشار. فرصتهای فناورانه برای تجاریسازی دانش عبارتند از خلاهای فناورانه در صنایع که فناوران و کارآفرینان میتوانند به منظور پر کردن آنها حرکت کنند، فناوری اطلاعات و اطلاعات و ابزارهای تحت آنها و پارک های علم و فناوری که محلی هستند برای اتصال دانشگاهها به صنایع. فرصتهایی که فضای
بینالملل برای تجاریسازی دانش و فعالیتهای
دانشبنیان به وجود آورده است به واسطه تحریم و گرانی ارز است. تحریمها فرصتهای خوبی را برای شرکتها ایجاد کرد تا به تولیدات داخل کشور اهمیت داده شود. همچنین، دلار فضایی را ایجاد کرده که دولت نمیتواند واردات انجام دهد و مجبور هستند تولیدات داخل استفاده کنند. فرصتهایی که منابع انسانی ایجاد کرده است به واسطه نیروی انسانی کارا و نیروی انسانی جوانی است که در سطح کشور وجود دارند. فرصتهایی که به واسطه فضای کسب و کار به وجود آمده است عبارتند از فضای بکر کسب و کار. به عبارت دیگر، فضای کسب و کار به گونهای است که هنوز فعالیتهای دانشبنیان هنوز دامنه فعالیت خود را گسترش ندادهاند. همچنین، منابع غنی و سرشار موجود در سطح کشور یکی دیگر از فرصتهایی هستند که تجاریسازی دانش را تسهیل میکنند.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 65 |
بینالمللی، مدیریت نادرست منابع انسانی، عدم خصوصی سازی و سو مدیریت استارت آپها. تهدیدهای علمی آموزشی عبارتند از سیستم دانشگاهی و آموزشی مریض، توجه صرف به مقالهنویسی در اساتید و دانشجویان، عدم درآمدزایی پژوهشی دانشگاه (عدم انجام طرحهای پژوهشی)، ناهمراستایی پژوهش های دانشگاهی و نیاز صنعت، توجه صرف به انباشت پژوهشها و عدم اطمینان صنعتگران به توانمندی دانشگاه ها. تهدیدهای اقتصادی عبارتند از بیثبات اقتصادی و فساد اقتصادی که بخش دولتی را فرا گرفته و زمینه تجاریسازی دانش را با مشکل روبرو کرده است. چارچوب نهایی شکل گرفته از مدل در نمودار 1 نشان داده شده است.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 66 |
نمودار1. چارچوب نهایی شده از مدل
یافتههای حاصل از بخش کمی:
پس‌ازاین که مدل تجاریسازی دانش استخراج شد، اکنون نوبت آن است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها... سازگار باشد دادههای جمع‌آوری‌شده دسته‌بندی و تجزیه‌وتحلیل شده و درنهایت در بوته آزمون قرار گیرد. ابتدا پایایی متغیرهای مکـنون مورد بررسـی قرار گرفت.شرط اول بررسی پایایی
شاخصهای متغیرهای مکنون، معناداری بارهای عاملی شاخصها میباشد. برای بررسی معناداری بارهای عاملی (بیرونی) متغییرهای انعکاسی مدل باید به جدول بارهای عاملی و ستون آزمون T رجوع کرد. و مقادیر این ستون در سطح معناداری 95درصد باید بیشتر از 1.96 باشند.
جدول 3. بارهای عاملی ( بیرونی)
متغییر | نمونه اصلی | میانگین نمونه | انحراف استاندارد (STDEV) | آماره t (|O/STERR|) | P Values |
|---|---|---|---|---|---|
علمی1 | 809/0 | 804/0 | 033/0 | 230/24 | 000/0 |
علمی2 | 825/0 | 822/0 | 027/0 | 169/30 | 000/0 |
علمی3 | 920/0 | 920/0 | 012/0 | 565/75 | 000/0 |
مالی 4 | 929/0 | 929/0 | 012/0 | 699/80 | 000/0 |
مالی5 | 919/0 | 917/0 | 016/0 | 790/56 | 000/0 |
مدیریتی6 | 795/0 | 793/0 | 41/0 | 226/19 | 000/0 |
مدیریتی7 | 728/0 | 725/0 | 044/0 | 469/16 | 000/0 |
مدیریتی8 | 8722/0 | 871/0 | 015/0 | 150/58 | 000/0 |
مدیریتی9 | 624/0 | 627/0 | 072/0 | 655/8 | 000/0 |
مدیریتی10 | 853/0 | 853/0 | 018/0 | 019/47 | 000/0 |
ساختار11 | 854/0 | 854/0 | 027/0 | 860/31 | 000/0 |
ساختار12 | 914/0 | 914/0 | 010/0 | 514/90 | 000/0 |
ارتباط13 | 930/0 | 930/0 | 010/0 | 236/93 | 000/0 |
ارتباط 15 | 898/0 | 897/0 | 018/0 | 943/50 | 000/0 |
ارتباط16 | 981/0 | 981/0 | 002/0 | 370/436 | 000/0 |
قانونی 17 | 912/0 | 912/0 | 012/0 | 795/75 | 000/0 |
قانونی 18 | 903/0 | 904/0 | 012/0 | 167/76 | 000/0 |
فرهنگی19 | 853/0 | 853/0 | 025/0 | 510/33 | 000/0 |
فرهنگی20 | 930/0 | 931/0 | 013/0 | 654/71 | 000/0 |
حمایتی21 | 951/0 | 951/0 | 006/0 | 810/161 | 000/0 |
حمایتی22 | 926/0 | 925/0 | 013/0 | 145/71 | 000/0 |
فرصت ها23 | 858/0 | 857/0 | 020/0 | 987/41 | 000/0 |
فرصت ها24 | 898/0 | 899/0 | 014/0 | 872/65 | 000/0 |
فرصت ها25 | 848/0 | 849/0 | 019/0 | 766/44 | 000/0 |
فرصت ها26 | 977/0 | 977/0 | 003/0 | 080/347 | 000/0 |
فرصت ها27 | 771/0 | 770/0 | 036/0 | 529/21 | 000/0 |
تهدیدات28 | 802/0 | 803/0 | 028/0 | 722/28 | 000/0 |
تهدیدات29 | 862/0 | 862/0 | 021/0 | 353/40 | 000/0 |
تهدیدات30 | 941/0 | 941/0 | 008/0 | 713/113 | 000/0 |
تهدیدات31 | 849/0 | 850/0 | 021/0 | 893/39 | 000/0 |
تهدیدات31 | 804/0 | 803/ | 025/0 | 794/31 | 000/0 |
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 67 |
با توجه به ستون (T- Statistics) مقادیر t جهت معناداری هر یک از بارهای عاملی آورده شده است ، و در سطح اطمینان 95درصد، قدر مطلق این مقادیر از 1.96 بزرگتر می باشند. لذا تا به اینجا، تمامی سوالات پرسشنامه دارای شرط اول پایایی
می باشند. برای ارزیابی پایایی هریک از متغییرهای مشاهدهپذیر باید جدول بارهای عاملی را نیز تشکیل داد، بارهای عاملی مربوط به متغییرهای مکنون انعکاسی در ستون مربوط به آن متغییر آورده شده است. چنانچه این مقدار بالای 0.4 باشد نیازی به حذف آن در صورت اجبار از مدل نیست.
جدول 4. بار عاملی
متغییر | علمی | مالی | مدیریتی | ساختاری | ارتباطی | قانونی | فرهنگی | حمایتی | فرصت | تهدید |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
علمی1 | 809/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
علمی2 | 825/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
علمی3 | 920/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
مالی 4 |
| 929/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
مالی5 |
| 919/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
مدیریتی6 |
|
| 795/0 |
|
|
|
|
|
|
|
مدیریتی7 |
|
| 728/0 |
|
|
|
|
|
|
|
مدیریتی8 |
|
| 872/0 |
|
|
|
|
|
|
|
مدیریتی9 |
|
| 624/0 |
|
|
|
|
|
|
|
مدیریتی10 |
|
| 853/0 |
|
|
|
|
|
|
|
ساختار11 |
|
|
| 854/0 |
|
|
|
|
|
|
ساختار12 |
|
|
| 914/0 |
|
|
|
|
|
|
ارتباط14 |
|
|
|
| 930/0 |
|
|
|
|
|
ارتباط 15 |
|
|
|
| 898/0 |
|
|
|
|
|
ارتباط16 |
|
|
|
| 981/0 |
|
|
|
|
|
قانونی 17 |
|
|
|
|
| 912/0 |
|
|
|
|
قانونی 18 |
|
|
|
|
| 903/0 |
|
|
|
|
فرهنگی19 |
|
|
|
|
|
| 853/0 |
|
|
|
فرهنگی20 |
|
|
|
|
|
| 930/0 |
|
|
|
حمایتی21 |
|
|
|
|
|
|
| 951/0 |
|
|
حمایتی22 |
|
|
|
|
|
|
| 926/0 |
|
|
فرصت ها23 |
|
|
|
|
|
|
|
| 858/0 |
|
فرصت ها24 |
|
|
|
|
|
|
|
| 898/0 |
|
فرصت ها25 |
|
|
|
|
|
|
|
| 848/0 |
|
فرصت ها26 |
|
|
|
|
|
|
|
| 977/0 |
|
فرصت ها27 |
|
|
|
|
|
|
|
| 771/0 |
|
تهدیدات28 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 802/0 |
تهدیدات29 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 862/0 |
تهدیدات30 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 941/0 |
تهدیدات31 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 849/0 |
تهدیدات31 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 804/0 |
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 68 |
در این مدل بارعاملی تمامی سوالات بالاتر از حد استاندارد یعنی 0.7 میباشد که نشاندهنده مناسب بودن سوالات پرسشنامه میباشد.
آزمونهای پایایی مدل اندازهگیری انعکاسی: این آزمونها به بررسی پایایی مدل می پردازد. یکی از آزمونهای صورت گرفته، آزمون آلفای کرونباخ بود. که در جدول 5 نشان داده شده است.
جدول 5. ضرایب آلفای کرونباخ
متغیر | آلفای کرونباخ |
بعد ساختاری | 725/0 |
بعد علمی | 811/0 |
بعد ارتباطی | 930/0 |
بعد فرهنگی | 751/0 |
بعد فرصت ها | 920/0 |
بعد قانونی | 787/0 |
بعد حمایتی | 866/0 |
بعد مالی | 829/0 |
بعد مدیریتی | 834/0 |
بعد تهدیدات | 905/0 |
پایایی مدل براساس ضریب آلفای کرونباخ برای داده های آن در هر یک از متغیرها بالای 0.7 است و قابل قبول است، بنابراین پایایی توسط آلفای کرونباخ قابل تایید است. آزمون دیگر آزمون پایایی اشتراکی است که صورت گرفت. این آزمون برخلاف آزمونهای دیگر پایایی برمبنای همبستگی سوالات یک متغیر نیست بلکه به اصل مفهوم پایایی، یعنی تعمیمپذیری میپردازد. یعنی هر سوال به تنهایی چه مقدار نتایج آن از نمونهای به نمونه دیگر تعمیمپذیر است.
جدول 7. آزمون پایایی اشتراکی
متغیر | آزمون پایایی اشتراکی |
|---|---|
بعد ساختاری | 782/0 |
بعد علمی | 727/0 |
بعد ارتباطی | 877/0 |
بعد فرهنگی | 796/0 |
بعد فرصت ها | 762/0 |
بعد قانونی | 824/0 |
بعد حمایتی | 880/0 |
بعد مالی | 854/0 |
بعد مدیریتی | 608/0 |
بعد تهدیدات | 728/0 |
بنابر آزمونهای صورت گرفته میتوان ادعا کرد، نتایج پژوهش حاضر به نمونههای دیگری از همین جامعه قابل تعمیم است. اما باید توجه داشت که این نتایج فقط برای جامعه این پژوهش است و محققین آتی باید آزمونهای پایایی را برای جامعه خود نیز محاسبه نمایند.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 69 |
جدول 7. معناداری ضرایب مسیر در سطح اطمینان 99 درصد
روابط | ضريب مسير | مقدار معناداری | تایید/رد |
بعد ساختاری <<< تجاری سازی دانش | 164/0 | 303/3 | تایید |
بعد علمی<<< تجاری سازی دانش | 140/0 | 476/3 | تایید |
بعد ارتباطی<<< تجاری سازی دانش | 241/0 | 168/4 | تایید |
بعد فرهنگی<<< تجاری سازی دانش | 287/0 | 434/3 | تایید |
بعد فرصت ها<<< تجاری سازی دانش | 216/0 | 376/4 | تایید |
بعد قانونی<<< تجاری سازی دانش | 105/0 | 382/2 | تایید |
بعد حمایتی<<< تجاری سازی دانش | 121/0 | 434/3 | تایید |
بعد مالی<<< تجاری سازی دانش | 109/0 | 424/3 | تایید |
بعد مدیریتی<<< تجاری سازی دانش | 103/0 | 070/3 | تایید |
بعد تهدیدات<<< تجاری سازی دانش | 411/0- | 623/7 | تایید |
بر اساس نتایج معناداری ضرایب مسیر، تمامی عوامل موثر بر تجاری سازی دانش دارای تاثیر معنیداری می باشند و ضریب مسیر همه متغیرها مثبت است جز متغیر تهدیدات که دارای تاثیر منفی و معنا داری بر تجاریسازی دانش میباشد.
4-بحث و نتیجهگیری
تجاریسازی، عرضه یک محصول جدید در بازار است (دیان1،2004). تجاریسازی، فرآیند تبدیل فناوری به محصولات موفق اقتصادی است (ریمر2،2005). این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل موثر بر تجاریسازی دانش با تاکید بر نقش پارکهای علم و فناوری صورت گرفت. با توجه به یافتهها و مدل پژوهش پدیده مرکزی پژوهش تجاریسازی دانش بوده است و شرایط علی مشخص شده در این پژوهش عبارتاند از: نگرش کارافرینانه، نگاه دانشی به صنعت، فضای بکر کسب و کار، منابع غنی و سرشار میتوان گفت که وجود نگرش کار آفرینانه یکی از مهمترن عوامل و دلایلی است که میتواند در تجاریسازی دانش نقش اساسی ایفا نماید. نگرشها بهترین پیشبینیکنندگان براي تمایلات کارآفرینانهاند و این نگرشها همانطور بر که اساس آموزشهاي خانوادگی و محیط اجتماعی ایجاد شدهاند میتوان باز هم با آموزش و یادگیري در آنها تغییراتی ایجاد کرد بنابراین از، طریق ارائه دورههاي آموزشی در زمینه کارآفرینی میتوان بر نگرش کارآفرینانه افراد تأثیر گذاشت و مقاصد رفتاري
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 70 |
عامل علی دیگر نگاه دانشی به صنعت، نگرش به موضوع دانشی بودن صنعت از منظر مدیریت، بهرهوری و پیشرفت نیز بسيار ارزشمند است زیرا دانش و مدیریت آن نقشی تأثيرگذار و غيرقابل انکار در برقراری مؤثر ارتباط ميان صنعت و دانشگاه دارد. دانشگاه بنيان تربيت نيروی انسانی متخصص و آموزش دیده است. دانش دانشگاهيان که منجر به ارائه نظرات و ایدههای نوین در صنعت میشود، میتواند توسعه اقتصادی و به تبع آن پيشرفت جامعه را رقم زند. بیتردید وجود هر مانعی که بر سر راه استمرار تعامل و ارتباط ميان این دو نهاد قرار گيرد، توسعه کشور را به چالش میکشد. بنا براین وجود نگاه دانشی به صنعت نیز برای ایجاد تجاریسازی دانش بسیار مهم است.
عامل علی معرفی شده در این پژوهش عامل فضای بکر کسب کار است، وجود این فضا به راحتی می تواند دلیلی بر توجه به تجاری سازی دانش باشد، وجود استارت آپ های موفق در هر صنعتی در کشور نشان دهنده وجود این بستر میباشد برای مثال صنعت تولید محتوا امروزه به یکی از صنعتهای جذاب و ارزش ساز تبدیل شده است؛ در دنیای کنونی بازاری مطلوب با نرخ رشد قابل توجه در این حوزه با حرفهای زیاد قدم به آوردگاه کسب و کار اینترنتی گذاشته است. با این وجود در کشور ما، این حوزه هنوز بکر باقی مانده است.
و نهایتا منابع غنی و سرشار در استان مرکزی و حتی کشور میتواند باعث تحریک و توجه بسیاری از صنعتگران و دانشگاهیان جهت توجه به تجاریسازی دانش باشد منابع عمده محصولات صادراتی استان شامل فراورده‌های پتروشیمی، شمش آلومینیوم، آبمیوه‌ها، مواد شیمیایی، انواع شیشه، مصنوعات ریختهگری، الیاف پلیاستر، گوشت، احشا خوراکی و گل و گیاه است.
شرایط زمینهای بدست آمده در این پژوهش جامعه، دانشگاه، صنعت، شرکتهای دانشبنیان عنوان شدهاند که نقش جامعه در تجاریسازی دانش بسیار مهم میباشد. در امر تجاریسازی، تحقیقات دانشگاهی نقش مهمی در توسعه کشور، به ثمر نشستن ایدههای برتر و نیز کارآفرینی دانشگاهی دارد. طی دودهه گذشته، بیشتر دانشگاهها برای کسب موقعیت برتر و تلاش برای توسعه دامنه فعالیتهای خود ارتباط نزدیکی را با شرکتهای خصوصی ایجاد کردهاند. این امر به ایجاد شکلهای مختلف همکاری آنها با صنعت و تلاش برای تجاریسازی نتایج پژوهش به عنوان یک اصل بنیادی در کنار آموزش و تحقیقات منجر شده است. بستر دیگر جهت تجاری سازی دانش صنعت میباشد و با توجه به اینکه استان مرکزی یکی از قطبهای صنعتی کشور میباشد کار را برای ارتباط بین صنعت و دانشگاه به منظور تجاریسازی بسیار آسان کرده است. عامل دیگری که در پژوهش به عنوان عامل زمینهای شناخته شده است، شرکتهای دانشبنیان میباشد. شرکتهاي دانشبنيان، کسب و کارهاي دانش محوري هستند که با هدف تبديل پايدار دانش به ثروت شکل گرفته و فعاليتهاي اقتصادي آنها مبتني و همراه با فعاليتهاي تحقيق و توسعه در زمينه فناوريهاي نو و پيشرفته است و از اين طريق منجر به توسعه اقتصاد دانش محور در يک جامعه ميشوند به همین منظور زمینهای برای تجاریسازی دانش میباشد.
و همچنین شرایط مداخلهگر در این پژوهش شامل: قوانین و مقررات، ساختار ها و فرایند ها، همکاری دانشگاه و صنعت، مدیران و دولت، عوامل اقتصاد، عوامل فن آورانه، عوامل فرهنگی اجتماعی، محیط بینالملل میباشند. قوانین و مقررات، به عنوان عامل مداخلهگر در این پژوهش شناخته شده است که میتواند درفرایند
تجاریسازی دانش بسیار موثر باشد، عامل قوانین و مقررات خارجی مانند قوانین دولتی و یا قوانین و مقررات داخلی صنعت، دانشگاه و یا شرکتهای دانشبنیان
میتواند هم به عنوان عاملی تسهیلکننده و هم به عنوان مانعی بر سر راه تجاریسازی در نظر گرفته شود؛ اگر قوانین بتوانند در جهت کمک به شرکتها و یا دانشگاهها به منظور تجاریسازی دانش تدوین شوند مانند قوانین حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاریسازی نوآوریها و اختراعات میتوانند تسهیلگر فرایند تجاری سازی قلمداد شوند و اگر منظور از قوانین و مقررات قوانین اداری، کاغذ بازیهای یا قوانین سختگیرانه
بانکها یا موسسات مالی به منظور کمک به صنایع و شرکتهای دانشبنیان باشد به عنوان مانع شناخته
میشوند. براساس نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد میشود:
1.مشوقهای لازم برای جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی نظیر معافیت مالیاتی و ... به کار گرفته شود.
2.بازنگری در اهداف، رسالت، اساسنامهها و ... پارکهای علم و فناوری صورت گیرد.
3.تخصیص زیرمجموعهها و زیرسازمانهایی ویژه برای تکمیل ساختاری و زمینهای همانند کمیتههای مشارکت در نوآوری، دفتر همکاری با نوآوران مرتبط با صنعت و غیره در جهت توسعه خلاقیت و نوآوری در پارک علم و فناوری در بین اعضای دانشگاهی اعم از هیئتهای علمی، دانشجویان و کارکنان میتواند بسیار سودمند باشد.
منابع
1. احمدی، فریدون. "بررسی موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاریسازی دانش در دانشگاههای ایران". اولین همایش بین المللی مدیریت، آینده نگری، کارآفرینی و صنعت در آموزش عالی، (1390). دانشگاه کردستان.
2. برنامه ششم توسعه. "پارک علم و فناوری; مدیریت دانش و فناوری". (1395). رویت شده در سایت زیر: www.ettelaat.com
3. پسندیده، جواد، حسن عباسی و مریم قباخلو.
"پارکهای علم و فناوری، نهاد تاثیرگذار در اقتصاد مقاومتی". سومین کنفرانس بینالمللی مدیریت و علوم انسانی، (1394). دبی- امارات. 6-3.
4. ترکیان تبار، منصور." ارائه الگوی تجاریسازی نتایج تحقیقات علمی در شرکتهای دانشبنیان". پایاننامه دکتری. دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران. (1395). 79-35.
5. دباغی، حمیده. " ناکارآمدی رابطه دانشگاه و صنعت". صنعت و دانشگاه، 57، 15 (1401): 142-156.
6. رستم خانی، محمدرضا و پرستو محمدی." ارزیابی پارک های علم و فناوری کشورهای مختلف با رویکرد انتخاب شریک". صنعت و دانشگاه، 51، 14 (1400): 1-20.
7. سند چشمانداز بیست ساله 1404. http://rc.majles.ir/fa/law/show/132295.
8. شهاب الدین، فاطمه. "میزان تاثیر مولفههای فرآیندی مدیریت دانش بر ارتقاء بهره وری سازمان(مطالعه موردی شرکتهای دانش بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ../ محمدحسن پرداختچی و همکاران 71 |
تهران". پایاننامه کارشناسی ارشد. (1395). دانشگاه شهید بهشتی.
9. صراطی شیرازی، منصوره."مطالعه و ترسیم ساختار جغرافیایی جریان دو سویه دانش میان دانشگاه و صنعت در ایران بر اساس شاخص هم انتشاری". پایاننامه دکتری. (1395). دانشگاه شهید چمران اهواز.
10. قرایی آشتیانی، محمدرضا، نبی الله دهقان و هادی زارع. " تجاریسازی دانش در مراکز تحقیقاتی و (مفاهیم، الزامات و روش ها)" (1395). تهران: نشر فوژان. 109.
11. کریمی، پریا و پرستو محمدی. " طراحی بستههای حمایتی غیرمالی پارکهای علم و فناوری مبتنی بر خدمات وابسته به سطح آمادگی فناوری با استفاده از روش سوارا". صنعت و دانشگاه، 57، 15 (1401): 186-200.
12. مکانی یامچی، عاطفه. "بررسی شایستگی کارآفرینانه نوآوری و عملکرد شرکتهای دانشبنیان (مطالعه موردی شرکتهای دانشبنیان دانشگاههای شهید بهشتی و تهران)". پایاننامه کارشناسیارشد. (1392). دانشگاه شهید بهشتی.
13. موسوی، سیدعبدالرضا. "طراحی مدل ارزیابی عملکرد پارک علم و فناوری". پایان نامه دکتری. (1392). دانشگاه تربیت مدرس.
14. وزارت نیرو (دفتر آموزش، تحقیقات و فناوری). (1391). فرآیند تجاریسازی نتایج تحقیقات. برگرفته از سایت زیر: http://trt.moe.org.ir
15. یدالهی فارسی، جهانگیر و زهرا کلاتهایی. "جایگاه تجاری سازی در مدیریت نوآوری و معرفی عمده مدلهای تجاریسازی در حوزه صنایع پیشرفته". فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، .9 . 33 (1391): 26 – 36.
16. Degeeter, M. J. (2004). Technology Commercialization manual: strategy, tactics and economics for business success [online]. Champaign publisher, Med-Launch Inc., Available from: http://books،google.com/books?id=3VOcZj44VYC&pirntsec=frontcover&source=gbs_atb#v=onepage&q&f=false.
17. Diane, A.I. (2004).”S & T Commercialization of federal Research Laborites and University Research”, Carleton University Eric Sport, School of Business, Canada.
18. Dilcher, K.(2002). The Commercialization of university Teaching and Research. Canadaian association of University teachers. Vol., 56, pp. 329-342.
19. Guns, J.S.& Stern. (2003). The product market and the market for “ideas”: Commercialization strategies for technology entrepreneurs, Research Policy. 32:333-350.
ارائه الگوی تجاریسازی دانش با تأکید بر نقش پارکهای علم ... / محمدحسن پرداختچی و همکاران 72 |
21. Khademi, T & I. Kamariah. (2012). Commercialization Success Factors of University Research Output. University Technolory Malesia PHD.
22. Mesny, Anne, Nicolas Pinget, & Chantale Mailhot. (2019). The commercialization of academic outputs in the administrative sciences: A multiple-case study in a university-based business school. Canadian Journal of Administrative Sciences Revue canadienne des sciences de l’administration. Published online in Wiley Online Library (wileyonlinelibrary.com) DOI: 10.1002/CJAS.1331. (accessed Jan. 5, 2018)
23. Reamer, A., Icerman, L., Youtie, J.(2005). Technology Transfer and Commercialization: Their Role in Economic Development. Economic Development Administration, U.S. Department ofCommerce, Washington.
[1] . Diane
[2] . Reamer