The Role of incubators and science and technology parks in the development of knowledge-based Entreprises
Subject Areas : Specialpegah behbahani 1 * , younes vakil 2
1 -
2 -
Keywords:
Abstract :
knowledge based Enterprises are created for the development of new technologies, creation of wealth in society, disseminating knowledge, entrepreneurship promotion, Creation new jobs, sustainable knowledge based economics and development economic efficiency. in a world where knowledge what comes first, In this regard and for the development of such companies, Comprehensive support services needed to exist for support the development of these companies. science and technology parks and incubators are One of the most important centers in order to promote innovation and entrepreneurship and economics development. the knowledge based companies developed and will be active in the economic cycle To support these centers. Science and technology parks, has established flow science and technology between the university & R & D centers and industry and runs the economics development. So in this article we have tried to define these entreprises and support centers then referred to the role of each centers in the development of knowledge-based companies and finally has been applied Conclusion.
نقش مراکز رشد و پارک های علم و فناوری در توسعه ی شرکت های دانش بنیان
* یونس وکیل الرعیا فینی ** پگاه بهبهانی
* استاد یار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزا اسلامی واحد سمنان
** دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی دانشگاه سمنان
pbehbahani1370@hotmail.com
تاریخ دریافت:18/12/93 تاریخ پذیرش:28/6/94
چکیده:
شرکت های دانش بنیان به جهت توسعه ی فناوری های نوین، تولید ثروت در جامعه، اشاعه دانش، ترویج کارآفرینی ، ایجاد مشاغل جدید، توسعه و پایدار کردن اقتصاد دانش بنیان، توسعه بهره وری اقتصادی ایجاد می شوند. دراین راستا و برای توسعه ی چنین شرکت هایی، در دنیایی که دانایی حرف اول را می زند نیاز است مراکز حمایتی که بتوانند همه جانبه از توسعه و پیشرفت این شرکت ها حمایت کنند به وجود آیند. یکی از مراکز مهم در جهت ارتقای نوآوری ها و کارآفرینی و توسعه اقتصادی کشور، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری هستند که با حمایت های این مراکز، شرکت های دانش بنیان توسعه یافته و باعث جنب و جوش در چرخه اقتصادی کشور می گردند. پارک های علم و فناوری مي توانند جریان دانش و فناوري را در میان دانشگاه و مراکز تحقیق و توسعه و صنعت برقرار کرده و رشد و توسعه اقتصادی را رقم بزنند.
بنابراین در این مقاله سعی شده تعاریفی از این شرکت ها و مراکز حمایتی بیان کرده و سپس به نقش هرکدام از این مراکز در توسعه شرکت های دانش بنیان اشاره شده و در انتها به جمع بندی و پیشنهادات کاربردی پرداخته شده است.
کلید واژه: شرکت های دانش بنیان، مرکزرشد، پارک علم و فناوری، نقش مراکز رشد و پارک ها در توسعه شرکت های دانش بنیان.
مقدمه
تحولات پيچيده و سريع چند دهه اخير و نيز شتاب گيري روند جهاني شدن موجب شده است تا جوامع گوناگون تلاش كنند تا بيش از پيش خود را براي پذيرش تحول آماده كنند. آنچه كه تا چند دهه پيش به عنوان يك امتياز اقتصادي تلقي مي شد، عبارت بود از برپايي و فعال نگهداشتن شركت هاي بزرگ و چنين استدلال مي شد كه هرچه اين شركت ها بزرگتر باشند، اقتصاد پوياتر و قدرتمندتر مي گردد. اگرچه اين تفكر طي چندين دهه رونق گرفت و بر پايه آن شركت هاي غول پيكري هم پديدار شدند؛ ولي تحولات اخير و به ويژه فشارهاي جمعيتي، نوآوري هاي لحظه به لحظه، پيچيده تر شدن فرآیندهاي مديريتي و تصميم گيري، نياز به تصميم گيري هاي آني و ضروري و تجارب حاصل از فعاليت هاي بنگاه هاي خرد و متوسط (SMEs)(1)، اهميت اين بنگاه ها را نمايان ساخته است. اهمیت استراتژیک شرکت هاي کوچک و متوسط در توسعه اقتصادي ملل، توسط بسیاري از کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعه تشخیص داده شده است. واحدهاي تولیدي کوچک و متوسط از مزیت هایی همچون نوآوري در محصول و فرآیندهاي تولید، قابلیت انعطاف پذیري زیاد در تأمین نیاز بازار در حال تغییر و پاسخگویی سریع به خواسته هاي مشتریان در مقایسه با واحدهاي تولیدي بزرگ برخوردارند و در تحقق هدف هاي بنیادین اقتصاد، نقش و اهمیت ویژه اي یافته اند. تولید با مقیاس اقتصادي و سود حاصل از تولید در حجم زیاد در شرایط حاضر نسبت به گذشته کم رنگ شده یا ابعاد جدیدي یافته است. کارآفرینی و نوآوري به عنوان مشخصه هاي برتر فعالیت هاي تولیدي شناخته شده اند و صنایع کوچک و متوسط با برخورداري از این مزیت ها به عنوان نیروي محرکه اقتصادهاي نوین در دهه هاي 80 و 90 نمود یافته اند به طوري که سهم هر نفر از کارکنان صنایع کوچک در خلق ایده هاي جدید و نوآوري ها 5 برابر کارکنان صنایع بزرگ گزارش شده است[1].
امروزه براثرجهاني شدن و تغييرات ايجادشده، حجم عظيمي از داده و اطلاعات خام به وجود آمده است؛ لذا براي تبديل آنها به اطلاعات و دانش مناسب و قابل استفاده جهت حل مسائل تجاري بايد سازمان ها و شركت ها به طور مداوم توانمندي هاي خود را افزايش دهند. بطور سنتي اقتصاددانان، زمين و منابع طبيعي، كارگر و سرمايه را به عنوان اجزاي مهم و ضروري سازمان هاي اقتصادي مورد تأكيد قرار داده اند. با اين وجود در عصر اطلاعات، دانش به اندازه ي سه جزء مذكور مهم است . این موضوع خود باعث ایجاد توسعه ی شرکت های دانش بنیان و پایه گذاری و ماندگاری اقتصاد دانش بنیان در کشورهای در حال توسعه گردیده است.
امروزه كسب دانش به يكي از اهداف بسيار مهم جوامع و كشورها تبديل شده و بهره وري و توسعه یافتگی یک کشور تحت تأثير جنبه هاي رسمي و غير رسمي دانش و مهارت ها و قوانين قرار گرفته و به دنبال آن توليد نيز تحت تأثير قرار مي گيرد.1
دانش به عنوان يك منبع راهبردي و يك شايستگي كليدي براي مؤسسات از اهميت ويژه اي برخوردار است.
از اين رو براي استفاده صحيح از اين منبع پر ارزش، موضوع دانش و فناوری های نوین در دستور كار سازمان هاي پيشرو قرار گرفته است. اين شرکت های دانش بنیان سعی دارند با ايجاد ساختار مناسب و زيرساخت هاي فناوري لازم در مؤسسات و با محوريت انسان با دانش افزايي و استفاده درست از منابع دانش به توسعه یافتگی جامعه کمک نمایند[2].
با عنايت به اين كه دانش به عنوان عامل اساسي در افزايش بهره وري و توسعه اقتصادي مطرح مي گردد؛ از اين جهت مطالعه شرکت های دانش بنیان و بخش های حمایتی مهمی مانند مراکز رشد و پارک های علم و فناوری در توسعه آنها ضروری به نظر می رسد تا بتوان به توسعه یافتگی کشور با محوریت دانش و فناوری های نوین کمک نماییم.
در دو دهه آخر قرن بيستم نظريه پردازان اقتصادي نظير پل رومر، مچلاپ و دراكر عصر جديد اقتصادي را پيش بيني كردند كه در آن دانش منبع اصلي ثروت به شمار مي آيد. به اين ترتيب، دانش به عنوان يك منبع دائمي همواره در اختيار بنگاه هاي اقتصادي قرار گرفته و با مشاركت مكرر در فرآيندهاي گوناگون توليدي و خدماتي، سبب افزايش مزيت رقابتي و ايجاد ارزش افزوده مي شود؛كه اين امر مي تواند سبب گسترش رفاه اجتماعي و عامل كاهش فقر و بي عدالتي و موجب ارتقاي روند توسعه پايدار گردد.از اين رو مي توان چنين استنباط كرد كه نقش دانش و آموزش در تحقق اهداف توسعه بسيار بارز بوده و ارتباط آن با توسعه پايدار اجتناب ناپذير است.در عصر حاضر، اصطلاح اقتصاد دانش بنيان يا اقتصاد دانشي كه توسط سازمان همكاري اقتصادي و توسعه مورد تأكيد خاص در استراتژي توسعه ملل قرار گرفته، گوياي تأكيد در نقش دانش و فناوري در جريان توسعه اقتصاد است؛ از اين رو مي توان گفت در اقتصاد دانش بنيان به دانش از نظر كيفي و كمي با اهميت تر از گذشته نگريسته شده است.
در اقتصاد دانش بنيان بالغ بر 3 درصد از رشد اقتصادي ناشي از نوآورى هاى فناورانه است و كسب و كارهاى كوچك و متوسط هدايت كنندگان مهم نوآوري و بسترى جهت ارتقاي توانايي هاي ريسك پذير هستند. كسب و كار دانش بنيان نياز به يك ساختار مناسب مديريت دانش دارد تا بتوان از طريق تمامى ظرفيت ها و قابليت هاى موجود به صورتي كه هم افزايي ايجاد كند، استفاده گردد . يكى از موفق ترين ايده هاى جديد در زمينه توسعه اقتصاد ملى و محلى، تأسيس پارك ها و مراكز رشد علم و فناورى است كه هدف عمده آن ها توسعه فناورى و ايجاد بستر مناسب جهت ظهور و رشد نوآورى و كارآفرينى مبتنى بر فناورى و در نهايت توليد ثروت است[3].
موتور محرك پيشرفت هاى فناورانه، ايده هاي كاربردي خلاقانه اي است كه در ذهن كارآفرينان، مخترعان و مبتكران شكل مي گيرد و با پيگيري جدي آنان در قالب كسب و كاري جديد به بار نشسته و آغازگر مفهوم كارآفريني است. اما اغلب اين كارآفرينان، فارغ التحصيلان جوان و خوش فكري هستند كه فاقد تجربه در سه عامل اصلي براي موفقيت در بازار رقابتي هستند. اين عوامل عبارتند از: 1- دانش و تجربه مديريتي، 2- منابع مالي كافي، 3- بازار و مشتري كه محصول حاصل از اين كارآفريني را به مصرف برساند. بسياري از اين تلاش ها جهت راه اندازي كسب و كار جديد، به دليل نبود اين سه عامل، با شكست مواجه مي شود[4].
موفقیت این شرکت ها وابسته به پشتیبانی نهادهای دولتی بوده و در این راستا دولت ها طرح های مختلفی را به اجرا در می آورند، از طرح هایی که مورد توجه بسیاری از کشورها واقع شده است، تأسیس مراکز رشد فناوری با هدف شکل گیری و رشد بنگاه های نوین فناوری بنیان می باشد.
مرکز رشد ترجمه کلمه انکوباتور است. انکوباتور اصطلاحی می باشد که در بیمارستان ها کاربرد دارد. در بیمارستان ها بچه هایی را که شش ماهه به دنیا می آیند در دستگاهی می گذارند تا سه ماه باقیمانده را از اکسیژن و غذای مناسب استفاده کنند. مراکز رشد نیز دقیقاً از همین مفهوم گرفته شده اند بدین معنی که شرکت های خصوصی و نوپا در مجموعه ای به نام مرکز رشد قرار گرفته تا پس از سه تا پنج سال با توجه به حمایت هایی که در این مدت شده اند بتوانند از این مرکز رشد بیرون رفته و در سطح جامعه به فعالیت اختصاصی و تخصصی خود ادامه دهند[5].
پس یکی از مراکز مهم در جهت ارتقای نوآوری ها و کارآفرینی و توسعه اقتصادی کشور، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری هستند که با حمایت های این مراکز شرکت های دانش بنیان توسعه یافته و باعث جنب و جوش در چرخه اقتصادی کشور گردند. پارک های علم و فناوری جریان دانش و فناوري را در میان دانشگاه ها، مراکز تحقیق و توسعه(1) ، مراکز رشد خصوصی(2) و بازار(3) به حرکت انداخته و مدیریت می کنند و رشد شرکت هاي متکی بر نوآوري را از طریق مراکز رشد تسهیل می کنند. از جمله اهداف مهم پارك ها، تجاري سازي نتایج تحقیقات و فرایندهاي زایشی(4) بخش هاي تحقیقاتی و تولیدي و خدماتی جامعه می باشد[6].2
در دو دهه اخیر مدارک و شواهد بسیاری مبنی بر تأثیر قابل توجه انکوباتورها در موفقیت کارآفرینان در زمینه پیشرفت کسب و کار جدید بوده و مراکز رشد و پارک های علم و فناوری با هدف ترویج کارآفرینی، توسعه شرکت های نوپا، ایجاد امنیت شغلی، بهره وری اقتصادی و تجاری سازی نتایج تحقیقات با ایجاد چنین عواملی می توانند به کارآفرینان و افراد صاحب ایده کمک نمایند. بنابراین در این مقاله سعی شده نقش مراکز حمایت کننده شرکت های دانش بنیان یعنی "مراکز رشد و پارک های علم و فناوری" در توسعه آنها مورد بررسی قرار گرفته و با بررسی پیشینه پژوهش و تأثیرات این مراکز در توسعه یافتگی و تثبیت اقتصاد دانش بنیان به جمع بندی و ارائه پیشنهادهای کاربردی پرداخته شود.
- مبانی نظری پژوهش:
1-2- تعريف بنگاه های کوچک و متوسط:
واحدهاي توليدي – تجاري هستند كه در طبقه بندي شركت ها (SMEs) بنگاه هاي كوچك و متوسط به لحاظ اندازه در مراتب پايين تري نسبت به شركت هاي بزرگ قرار مي گيرند . معمولاً دسته بندي اين گونه بنگاه ها مبتني بر چهار شاخص عمده ذيل مي باشد :
1- تعداد شاغلين بنگاه 2- مجموع دارايي هاي خالص بنگاه
3- ميزان سطح فروش بنگاه 4 - ميزان سرمايه گذاري بنگاه
تعداد كاركنان SMEs مهمترين و معمول ترين شاخص جهت تعريف اندازه بنگاه هاي كوچك و متوسط است و بيشتر كشورها، بنگاه هاي كوچك و متوسط را به لحاظ تعداد شاغلين در طيف معيني از يك تا دويست و پنجاه كاركن تعريف مي نمايند.
شرکت هاي کوچک و متوسط ر ا می توان شرکت هایی مستقل دانست که تعداد کارکنان آن از مقدار خاصی تجاوز نکند . این مقدار مشخص در کشورهاي متفاوت، ثابت نبوده و با توجه به مشخصه هاي آن کشور خاص، تغییر می کند. رایج ترین تعریف براي این گونه شرکت ها ، شرکت هایی است که کارکنان آن از 250 نفر تجاوز نکند(تعریف رایج در اتحادیه اروپا ). در ایالات متحده این رقم تا تعداد 500 نفر افزایش می یابد. از دیگر معیارهاي تعریف شرکت هاي کوچک و متوسط، استفاده از دارایی هاي مالی این شرکت هاست . در اروپا منظور از شرکت کوچک و متوسط، شرکتی است که فروش سالیانه آن از 40 میلیون دلار تجاوز نکرده و ارزش ترازنامه اي شرکت بیش از 27 میلیون دلار نیست[7].
2-2- شرکت دانش بنیان:
واژه شرکت های دانش بنیان و یا فناوری محور عبارت نسبت جدیدی محسوب می شود که برخی از محققین دانش بنیان ها را مؤسساتی نامیده اند که از دارایی های دانشی خود به عنوان منبع اصلی مزیت رقابتی استفاده می کنند.
در تحقیق دیگری مشخص شده است که نسبت نیروهای متخصص در این شرکت ها نسبت به کل کارکنان زیاد است و در این مؤسسات تحقیق و توسعه بیشتری صورت گرفته و رشد و توسعه در آنها بیشتر متکی بر توسعه فناوری است و علاوه بر اینها مزیت رقابتی آنها نوآوری در فناوری ها بوده و به سرعت بازارها را تسخیر می نمایند. در واقع می توان گفت شرکت های دانش بنیان زیر مجموعه ای از بنگاه های کوچک و متوسط هستند که فناوری های نوین را پایه گذاری می نمایند.[8].
در ایران بر اساس ماده 1 قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان ، شرکت های دانش بنیان به این صورت تعریف شده است: شرکت ها و مؤسسات حقوقی هستند که با ایجاد کسب و کار دانش محور به منظور تبدیل پایدار دانش به ثروت تشکیل شده و فعالیت های اقتصادی آنها مبتنی و همراه با فعالیت های تحقیق و توسعه در زمینه های فناوری های نو و پیشرفته است و به توسعه اقتصاد دانش محور در جامعه کمک می کنند.
کسب و کار دانش بنیان یک هویت حقوقی عموماً خصوصی است که مهمترین دارایی آن دارایی فکری است. در کسب و کارهای دانش بنیان، تحقیق و توسعه یک کار مقطعی و یکبار برای همیشه نیست؛ بلکه یک فرایند همیشگی و پویا است و زیر مجموعه ای از کسب و کارهای کوچک و متوسط می باشند. هدف از تأسیس چنین کسب و کارهایی کمک به هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، گسترش اختراعات و نوآوری ها و کاربرد آنها برای تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه اختراعات و کاربردی کردن آنها می باشد[9].
3-2-ضرورت توسعه شرکت های کوچک و متوسط دانش بنیان:
پدیده جهانی شدن و لزوم ایجاد تحرک و انعطاف پذیری و سرعت در تصمیم گیری در مناسبات تجاری و اقتصادی جایگاه ویژه ای برای صنایع کوچک و متوسط درسطح جهان فراهم ساخته است و وجود چالش های محیطی و تغییرات در فرایندهای مدیریتی نقش صنایع را برجسته ساخته است و سیاست های کوچک سازی، برون سپاری فعالیت ها، تجدید ساختار، مهندسی مجدد و به ویژه ترغیب کارآفرینی در عصر جهانی شدن، سرعت بخشیدن به صنایع کوچک و متوسط را نهادینه ساخته است.
1-3-2- اين شركت ها به دليل ويژگي هاي خاصي كه دارند، از كاركردهاي بي بديلي برخوردارند
* شركتهاي كوچك از انعطاف پذيري بيشتري برخوردار بوده و كارآفريني، خلاقيت و نوآوري بيشتري در آنها صورت مي پذيرد. اين شركت ها راحت تر مي توانند خود را با تغييرات پرشتاب محيطـــي تطابق داده و نسبت به مؤلفه هاي محيطي همچون عوامل اقتصادي، اجتماعي، تكنولوژيكي، سياسي و قانوني سريعتر واكنش نشان دهند.
* بنگاه هاي كوچك و متوسط عامل جذب و اشتغال بخش عظيمي از جمعيت كشورها و آموزش و تربيت نيروي كار ماهر هستند و تأمين نيروي انساني متخصص براي شركت هاي بزرگ، غالباً توسط شركت هاي كوچك و متوسط صورت مي گيرد.
* امكــان ايجــاد مشـاغلي به صورت، "خويش فرما"(1) باعث مي شود تا كارآفرينان با انگيزه بيشتري به اين دسته از شركت ها روي بياورند.
* دراين گونه بنگاه ها به راحتي مي توان بدون نياز به برنامه ريزي و تغييرات گسترده در ساختار، گروه هاي ميان وظيفه اي يا گروه هاي كاري با تركيبي از متخصصان مختلف را گردهم آورد.
* هزينه بيرون آمدن از صنعت براي اين گونه شركت ها در مقايسه با شركت هاي بزرگ كمتر است از اين رو بسياري از كشورهاي جهان توجه خاصي به اين گروه از بنگاه ها دارند.[10](2).3
بنابراین می توان گفت چنین شرکت های نوپایی برای ماندگاری و پیشرفت همه جانبه در زمینه ی فناوری های نوین و ثبات
اقتصاد دانش بنیان در جوامع در حال توسعه نیاز به حمایت های مختلفی به صورت خصوصی و دولتی دارند که از جمله این حمایت ها می توان به حضور مراکز رشد و پارک های علم و فناوری و خدمات ارائه شده توسط آنها اشاره نمود.
هدف اساسی تأسیس مراکز رشد و پارک های علم و فناوری در هر کشوری ، ایجاد و توسعه ی بنگاه های کوچک و متوسط کارآفرین و دانش بنیان است. امروزه بنگاه های کوچک و متوسط کارآفرینانه و دانش بنیان به عنوان زیربنا و ستون فقرات توسعه ی اقتصادی کشورهای درحال توسعه شناخته شده اند. کشورهای درحال توسعه از طریق جذب منابع سرمایه گذاری خارجی به منظور ایجاد اشتغال و افزایش درآمد مالیاتی برای تأسیس مراکز رشد و پارک های علم و فناوری اقدام می کنند. پارک تحقیقاتی استنفورد در کالیفرنیا، نخستین پارک علم و فناوری است که در دهه60 میلادی در ایالات متحده تأسیس شد. ایده ی تأسیس این مرکز برگرفته از اندیشه های فردریک ترمن بود که بعدها به پدر دره ی سیلیکون مشهور گردید. در مدت زمان کوتاهی بعد از آن، سایر کشورها نیز با بهره گیری از تجربیات موفق پارک علم و فناوری استنفورد و دره سیلیکون به تأسیس مراکز رشد و پارک علم و فناوری اقدام نمودند.
اولین اقدام اجرایی به منظور تأسیس مراکز رشد و پارک های علم و فناوری در ایران به سال های پایانی دهه1360 بازمی گردد. ایجاد مجتمع تحقیقاتی عصر انقلاب، مجتمع تحقیقاتی جهاد دانشگاهی و شهرک تحقیقاتی کاوش، از جمله نخستین تلاش ها در این مسیر بوده است، اما شهرک علمی – تحقیقاتی اصفهان اولین مرکزی است که واجد تمامی کارکردهای شناخته شده این نوع مراکز می باشد. شهرک علمی-تحقیقاتی اصفهان که در سال 1376 فعالیت خود را آغاز نموده است و هنوز پس از گذشت یک دهه دارای یک پارک علم و فناوری و دو مرکز رشد می باشد[11].
سازمان های کارآفرین در بدو ورود خود به بازار رقابتی توانایی پایداری و نیز معرفی محصول خود را ندارند، پس مراکز رشد یا انکوباتورها ابزاری مناسب برای جذب کارآفرینان محسوب می شوند. این مراکز دارای ساختاری منعطف بوده که خدمات مورد نیاز کسب وکارهای کوچک را در یک فضای پویا در طول سالهای ابتدایی حیات آنها تامین می کنند و با در اختیار قرار دادن امکانات و خدمات مورد نیاز هزینه های اولیه برای ایجاد یک حرفه را کاهش داده و با ارائه مشاوره های مدیریتی و حقوقی ضعف شرکت ها را جبران می نمایند. به عبارت دیگر می توان گفت که هدف اصلی مراکز رشد کمک به ایجاد شرکت ها و موسسات توسط افراد نوآور و کارآفرین است به نحوی که می توانند با ریسک کمتر و ارزش افزوده بیشتر به موفقیت دست یافته و در بازار آزاد و بین المللی به رقابت بپردازند و با این کار به رقابت در بین بنگاه های دانش بنیان پرداخته و به اشتغال فارغ التحصیلان و توسعه پایدار در جامعه کمک نمایند[12].
3-مرکز رشد:
مرکز رشد به عنوان یک چتری تعریف می شود که می تواند گروه های بزرگی از شرکت ها را پوشش دهد. چندین پژوهش مختلف ابعاد مختلفی از انکوباتورها را طبقه بندی می نماید: هدف[13]، ساختار مالکیت(خصوصی یا عمومی)[14]، ( خدمات و مشخصه های مدیریتی[15]. اگرچه مشخصه ی اصلی که در همه ی انکوباتورها مشهود است تسهیل سازی طراحی محیط برای کسب و کارهای جدید و کوچک است که مشکلاتی را که در ابتدای راه برای کسب و کارها وجود دارد را آسان می نماید. این انکوباتورها در سه بعد زیرساخت ها، تسهیلات دفاتر و خدمات ابتدایی، حمایت کسب و کار مرتبط با مشاوره، فعالیت های آموزشی شرکت تعریف می شود. اشتغال و توسعه ی بنگاه های دانش بنیان و رقابتی کردن آنها، تولید ثروت در کشورهای در حال توسعه؛ از جمله مسائل مهم و اساسی می باشد که تمام جوانب و ارکان جامعه را تحت پوشش قرار می دهد. کارآفرینان و دانش آموختگان بخش مهمی از بیکاران جوامع را شامل می شوند که بعضاً فاقد امکانات و سرمایه کافی برای تحمل ریسک دوران ابتدایی، ایجاد اشتغال و خود اشتغالی می باشد بنابراین اهداف مراکز رشد را می توان ایجاد شغل، تأسیس شرکت های نوپا و حمایت از آنها برای افزایش شانس موفقیتشان و ارائه خدمات پشتیبانی به آنها، توسعه یک محصول و فرآیند قابل عرضه به بازار، نوسازی، انتقال فناوری و استفاده از اکتشافات علمی جدید دانست.
هریک از انواع مختلف انکوباتورها اهدافی را به صورت مشترک دنبال می کنند و هدف اصلی همه انکوباتورها افزایش شانس موفقیت مؤسسات کارآفرین نوپاست. مراکز رشد محیط حمایتی لازم برای کارآفرینان جهت توسعه طرح هایشان فراهم می آورند و از طربق فراهم آوردن امکانات به صورت متمرکز و کاهش هزینه های سربار به وسیله در اختیار قرار دادن امکانات و تجهیزات به صورت اشتراکی برای شرکت ها، رشد و بقای این مؤسسات را در دوران شکل گیری و تأسیس به نحو موثری بهبود می بخشند[16]. در مجموع مرکز رشد و پارک علم و فناوری به مجموعه ای اطلاق می شود که از طریق فراهم آوردن زمین، تأسیسات زیربنایی، آزمایشگاه ها و کارگاه های تحقیقاتی منسجم و تسهیلات با کیفیت بالا، موجبات اجتماع واحدها، شرکت ها و مؤسسات تحقیقاتی را در یک فضای متمرکز فراهم می آورد. این مجموعه ها که اغلب در مجاورت قطب های دانشگاهی و یا قطب های صنعتی و اقتصادی شکل می گیرند، ضمن ایجاد فضای مناسب به منظور انجام تحقیقات کاربردی و تجاری سازی آن، موجبات رشد تحقیقات را از رهگذر هم افزایی ناشی از مجاورت فیزیکی این واحدها و نیز کاهش هزینه های سرمایه گذاری اولیه و هزینه های جاری فراهم می سازند. در حقیقت مراکز رشد و پارک های علم و فناوری تجمیع بهینه ای از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان است که به وسیله ی متخصصان حرفه ای مدیریت می شوند و هدف اساسی آن، افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت پذیری در میان کارآفرینان جوان، پژوهشگران و دانش آموختگان دانشگاهی است[17].
از جنبه هاى مثبت استقرار واحدهاي فناور در مراكز رشد اين است كه علاوه بر تأمين زيرساخت هاى فيزيكي و مشاوره هاى مديريتي، دائماً تحت كنترل و ارزيابي مديران اين مراكز قرار دارند و وضعيت پيشرفت آن ها پايش مى شود.
ضمانت موفقيت شركت هاى دانش بنيان در پارك هاى علم و فناوري نسبت به شركت هايى كه به طور مستقل در بازار ايجاد مى شوند بسيار بيشتر مى باشد و در اين موفقيت ميزان توفيق پارك ها و مراكز رشد در برنامه ها و اهدافشان بسيار تأثيرگذار است. هفت عامل كليدي براي موفقيت پارك علمي به شرح زير مى باشد كه وجود و عدم وجود هر يك مى تواند در موفقيت يا عدم موفقيت شركت ها مؤثر باشد.
1- ساختار كه شامل ساختار فيزيكي (حمل و نقل، ارتباطات تلفني، بنگاه معاملات ملكي، فناوري اطلاعات و...) و ساختار سازماني(محيط سياسي و محيط قانوني) مي گردد.
2- منابع انساني 3- مديريت 4- دانشگاه ها و صنايع 5- فناوري 6- سرمايه گذار ريسك پذير 7- بازار [18].
4- طبقه بندی انکوباتورها:
1-4- مراکز رشد و پارک های علمی: این مراکز اغلب توسط دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در یک فضای مناسب در مجاورت دانشگاه ایجاد می شوند و همکاری متقابلی میان صاحبان صنایع مستقر در آن و دانشگاه ها وجود دارد. 2-4- مراکز رشد و پارک های فناوری: این مراکز عمدتاً در مجاورت قطب های صنعتی ایجاد می شوند و با گسترش ارتباطات تحقیقاتی و اقتصاد و صنایع محلی و ملی، با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی همکاری می نمایند[19].
3-4- انکوباتورهای مجازی: این نوع انکوباتورها فاقد مکان یا جای خاصی هستند. عمده ترین قسمت این گروه را انکوباتورهای اینترنتی تشکیل می دهند. این گروه موسوم به شتاب دهنده های تجاری دارای ویژگی های خاص خود هستند. ازجمله اینکه دوره فرآوری تجاری آنها کوتاه تر، نتایج کار آنها به سادگی قابل سنجش و اندازه گیری نیست[20].
4-4- انکوباتورهای بین المللی: این طبقه از انکوباتورها دارای مجموعه ی کاملی از سرویس های پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت های تجاری هستند و تمرکز آنها بیشتر بر روی صادرات است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این گروه، ایجاد شبکه ای از انکوباتورها در محدوده مربوط به خود است. این شبکه ها توان و ظرفیت انکوباتورهای بین المللی را از طریق به اشتراک گذاردن منابع و اطلاعات به مقدار قابل توجهی افزایش می دهند[21].
[1] 1.small& medium sized entreprises
[2] 1 . Research & Development Center
2. Incubator Private
.3. Market
4. Spin - Off
[3] 1. SELF-EMPLOYMENT
http://karafarini.tbzmed.ac.ir/magalat/jaigah%20sherkatha.htm .2
شکل 1-5-سیر تکاملی شکل گیری انکوباتورها:[22] و [23]
استنکیو(1) (2013) بیان می کند کسب و کارهای کوچک و متوسط بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی را ارائه می دهند. بعد از شروع در اوایل دهه 1990تعداد منابع علمی آنها از دیدگاه آماری و تنوع فعالیت ها گسترش پیدا کرد. کسب و کارهای کوچک و متوسط منبع مهمی برای ایجاد شغل تعریف شده اند و انواع مهارت های کارآفرینانه و نوآوری ها را ارائه می دهند. 1
این نوع شرکت ها ساختار مطلوبی را نه تنها برای مدیریت علمی پیشنهاد می دهند بلکه آنها رویه ها و روش های جدیدی را ارائه می کنند، بنابراین کسب و کارهای کوچک و متوسط دانش بنیان با فعالیت هایشان می توانند مشکلاتی را که اقتصاد با آنها روبه رو هست حل نمایند[24].
لافستن و لیندلف(2) رشد شرکت ها را در پارک های فناوری کشور سوئد مورد بررسی قرار داده اند. مقیاس ارزیابی آنها میانگین رشد شرکت ها در سه مقوله فروش، سودآوری و اشتغال در طی سه سال از فعالیت آنها بود. نتایج این مطالعه نشان می دهد که پارک های علم و فناوری تأثیر مثبتی بر رشد شرکت ها در زمینه فروش و تعداد کارمندان و قابلیت سودآوری آنها دارند[25]. 2
وانگ(1) هفت عامل زيرساخت فيزيكي و سازماني، سرمايه گذاري مخاطر ه پذير، بازاريابي، فناوري، دانشگا ه ها و مؤسسات، منابع انساني و مديريت را جهت موفقيت پارك هاى علمي معرفى می نمايد[26].
هو(2) ، عوامل تأثيرگذار در موفقيت پارك را بدين صورت بيان مى كندکه باعث توسعه شرکت ها می گردد:
الف: مشوق هاى بخشودگي مالياتي، هزينه پايين كرايه فضا و كارگاه استاندارد و نرخ پايين بهره وام.
ب: توسعه فناوري و نيروي انساني عرضه شده از دانشگاه ها و مؤسسات پژوهش و فناوري صنعتي و تبادل بين مستأجرين پارك به منظور نفع بيشتر.
ج: مشاركت دولت در برنامه هاى آموزش نيروي انساني و كمك هاى مالي به امر تحقيق و توسعه.
د: مشاركت فعال كارآفرينان خارج كشور و تأسيس پارك علمي، مديريت و ايجاد زيرساخت كامل (شامل آموزش، تهيه فضا و فراهم كردن امكانات خلق مجدد)[27].
بخش بنگاه هاي کوچک و متوسط ستون فقرات اقتصادهاي توسعه یافته در سراسر جهان می باشد. صنایع کوچک و متوسط یکی از ارکان مهم در ساختار صنعتی کشور ایران است. در حال حاضر 364000 کارگاه صنعتی کوچک در کشور وجود دارد که 96 درصد از کل صنعت کشور را شامل می شود . با توجه به موقعیت کنونی کشور و فقدان انگیزه کافی براي سرمایه گذاري براي ایجاد صنایع بزرگ توسط بخش خصوصی از یکسو و طرح هاي کاهش تصدي دولت در امور اقتصادي از سوي دیگر، به نظر می رسد که کمک به ادامه حیات واحدهاي تولیدي کوچک و متوسط موجود و ایجاد شرایط مناسب براي راه اندازي واحدهاي جدید توسط کارآفرینان بالقوه، از جمله راه هاي موثر براي تحرك بخشیدن به فعالیت هاي مولد، تأمین بخشی از نیازهاي جامعه، حضور بیشتر در بازارهاي جهانی و کاهش مشکلات ناشی از نرخ بالاي بیکاري در کشور می باشد[28].
5- نقش انکوباتورها در توسعه شرکت های دانش بنیان:
تعيين جايگاه پارک هاي تحقيقاتي مستلزم شناخت صحيح از فلسفه وجودي و روش هاي کارکرد آنها است. افزايش فاصله و شکاف بين بخش هاي آموزش و تحقيقات با بخش توليد و خدمات در دنياي امروز ايجاد سازمان هايي جهت پر کردن اين فاصله را ضروري مي سازد.
نوع مشکلات و هزينه هايي که اين سازمان ها، موسسات و شرکت هاي تحقيقاتي، با آن دست به گريبان هستند ايجاد و بقاي آنها را با مشکل جدي مواجه مي سازد. ايجاد پارک هاي تحقيقاتي به عنوان مجموعه هايي که وظيفه حمايت و هدايت موسسات و شرکت هاي تحقيقاتي را بر عهده داشته در طي چند دهه گذشته در غالب کشورها پيگیري شده است. 3
عملکرد مناسب پارک ها در حل معضل فوق و اثرات جانبي ناشي از آن يعني تسريع در روند انتقال فناوري، اشتغال زايي براي فارغ التحصيلان جوان و تجاري سازي نتايج تحقيقات، پارک هاي تحقيقاتي را به يکي از پر شتابترين مجموعه هاي فعال در دنيا تبديل نموده است. پارک هاي علم و فناوری از ديد جايگاه سازماني حد واسط و رابط بين دو بخش آموزش و تحقيقات با بخش توليد و خدمات به حساب مي آيد. از نقطه نظر نوع تحقيقات عمده فعاليت پارک هاي تحقيقاتي معمولاً به تحقيقات توسعه اي و انجام مهندسي معکوس به منظور تجاري سازي نتايج تحقيقات اختصاص مي يابد. از نظر جايگاه سازماني، پارک هاي تحقيقاتي حسب نوع و وظايف اصلي مي توانند وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و يا وزارتخانه هاي صنعتي و اقتصادي کشور باشند. با توجه به تجربيات جهاني به نظر مي رسد ايجاد پارک هاي تحقيقاتي در کشور مشروط به رعايت برنامه ريزي هاي آزمايشي و سرمايه گذاري مناسب بتواند نقش مؤثري را در تکميل چرخه تحقيقات و نيز تجاري سازي نتايج تحقيقات ايفا کند. همچنين اين موضوع مي تواند سبب تسريع در روند انتقال فناوري و گسترش موسسات کوچک و متوسط شده و باعث تسريع رشد اقتصادي کشور گردد[29].
2-5- رائو بیان می کند که کشورها خصوصا کشورهای در حال توسعه با تأسیس مراکز رشد به مزیت های زیر دست می یابند:
2-5-1- توسعه تكنولوژيك:
پارك ها پتانسيل لازم براي روزآمد شدن صنعتي، انجام تحقيقات و نوآوري تكنولوژيك در حوزه هاي سطح بالا را فراهم مي آورند.
2-5-2- توسعه خوشه هاي صنعتي:
پارك ها مي توانند موجب شكل گيري خوشه هاي خودكفا در تكنولوژي هاي محوري گردند و به شكل گيري “كريدورهاي تكنولوژي" در حوزه هاي عمومي تر منتهي گردند.
2-5-3- اشتغال زايي:
پارك ها ابزارهاي مؤثري براي ايجاد مشاغل داراي ارزش افزوده در تكنولوژي هاي پيشرو هستند.
2-5-4-كارايي كسب و كار:
پارك ها مي توانند رقابت پذيري عملياتي و اعتبار تجاري يك منطقه را ارتقا بخشند و امكان جذب سرمايه را افزايش دهند.
2-5-5- ارتباط صنعت با دانشگاه:
پارك ها می توانند مكانيزم مؤثري براي همكاري صنعت و دانشگاه باشند و به عنوان كانون انتقال تكنولوژي عمل كنند[30](1). از طریق توسعه ی پارک ها و مراکز رشد شرکت ها نیز می توانند توسعه یافته و با ارتقای فناوری های نوین باعث ماندگاری اقتصاددانش بنیان و توسعه و پیشرفت اقتصادی گردند.
ملکي فر و رضايي(1375) اهداف و انگيزه هاي تأسيس پارک هاي علمي را به شرح زير جمع بندي کرده اند:
•صرفه جويي اقتصادي در سرمايه گذاري هاي زيربنايي، استفاده مشترك از امكانات و تسهيلات زيربنايي نظير تأسيسات شهري، تجهيزات گران قيمت آزمايشگاهي، بانك هاي اطلاعاتي و به ويژه امكانات و فرصت هاي آموزشي تخصصي موجبات كاهش هزينه ها و افزايش بهره وري سرمايه گذاري هاي انجام شده را فراهم خواهد كرد.
•استفاده بهينه از سرمايه هاي مالي خرد شركت هاي خصوصي كوچك و ظرفيت هاي علمي تخصصي آنها و از ميان برداشتن موانع توسعه اين شركت ها از طريق تأمين فضا و امكانات زيربنايي با هزينه كم و تشويق آنها به فعاليت در زمينه هاي تكنولوژيك مورد نياز جامعه.4
• فراهم شدن زمينه اجرايي طرحهاي تحقيقاتي ميان رشته اي كه با وجود مراكز مختلف تحقيقاتي و دانشگاهي و از طريق همكاري و تبادل نظر بين پژوهشگران ميسر ميگردد. انجام طرحهاي پژوهشي ميان رشته اي، باعث ميشود كه حلقه هاي مفقوده و گنگ توسعه و پرورش يك تكنولوژي با يك محصول پيچيده، شناخته و تكميل گردد[31].
1-5- می توان گفت انکوباتورها با ارائه خدمات و حمایت های ذیل می توانند بر توسعه بنگاه های دانش بنیان نقش بسزایی داشته باشند:
1-5- 1-خدمات عمومی و دفتری شامل: تلفن و اینترنت، اتاق مذاکره و کنفرانس، امور دفتری، تدارکات و ...
1-5- 2- خدمات اداری و اجرایی شامل: دسترسی به منابع،کمک به کسب و کار و شبکه سازی، کمک ها و وام های دولتی، کمک های مالیاتی، بودجه عملیاتی و ...
1-5-3- خدمات تجهیزاتی و تسهیلاتی شامل: خدمات فیزیکی و فضای اداری، تجهیزات کارگاهی و تخصصی، منابع آزمایشگاهی، تجهیزات دفتری و اداری و...
1-5- 4-خدمات فنی و تخصصی شامل: مشاوره مالی و بازاریابی، مشاوره مدیریتی و حقوقی، دوره های آموزشی، استفاده از تجربیات سایر شرکت ها و....[همان منبع]*.
تأثیر انکوباتورها بر تجاری سازی ایده ها:
1-تجاری سازی یافته های تحقیقاتی با فرایند از آزمایشگاه تا بازار
2- کمک به فارغ التحصیلان دانشگاهی برای ورود به بازار کار
3- رفع معضل اشتغال
4-ترویج کارآفرینی
5- توسعه ی فناوری های نوین شرکت های دانش بنیان 6- توسعه اقتصادی
7- بهره وری
8- پایداری و ماندگاری اقتصاد دانش بنیان 9-امنیت شغلی
10-توسعه صنایع کوچک
هوتاباراتا و پاندین(2013) انکوباتورهای کسب و کار و پارک های علم و فناوری به عنوان تجهیزات کاملی تعریف می شوند که فضای لازم، خدمات دفتری و اداری مناسب را فراهم نموده و موجب توسعه کسب و کار در محیط برای ایجاد سرمایه گذاری های جدید و رشد اقتصادی در هر مرحله خواهند شد. این مراکز به عنوان محیط های تحت کنترلی هستند که می توانند محیط لازم برای توسعه شرکت های جدید را فراهم آورند. مسائل خدماتی و اداری، اجاره مکان اداری و کارگاه ها، انعطاف پذیری مالی و حمایت های قانونی راهی مؤثر در توسعه شرکت های دانش بنیان می باشد. انکوباتورهای موفق باید به عنوان یک استراتژی توسعه اقتصادی مطرح باشند تا بتوانند با انواع خدمات و حمایت هایی که ارائه می کنند توسعه ی شرکت های جدید را رقم بزنند. 5 انکوباتورها می توانند کارآفرینان را با سرمایه گذاران ریسک پذیر آشنا کرده و از این طریق حمایت های مالی لازم برای راه اندازی و یا توسعه ی کسب و کار فراهم نمایند. انکوباتورهای کامل و مناسب می توانند کسب و کارها و شرکت ها را به سمت خود مدیریتی - مالکیتی سوق دهند[32]. (2)6
بنابراین می توان گفت انکوباتورها و پارک های علم و فناوری با مجموعه ی کاملی از حمایت ها می توانند در راستای توسعه ی شرکت های دانش بنیان و ماندگاری و توسعه ی اقتصاد دانش محور نقش اساسی و مهمی داشته باشند.
- جمع بندی و پیشنهادات:
می توان گفت در دو دهه اخیر تغییرات محتوایی و کیفی بسیار زیادی در بازارهای جهانی رخ داده است؛ حرکت به سوی منطقه‌ای شدن و جهانی‌شدن بازارها سرعت گرفته است؛ به موازات آن، دوره تولید محوری به انتهای حیات خود رسیده و دوره مشتری محوری در حال شکل‌گیری است. تولیدکنندگان صنعتی، با هدف استفاده بهینه از امکانات و جلوگیری از هدر رفتن منابع با ارزش، تمهیداتی اندیشیده‌اند که نتیجه آن تغییر در ساختار صنعتی خواهد بود. توسعه صنایع کوچک و متوسط، رمز توسعه اقتصادی دهه آینده است. بررسی‌ها نشان داده است که صنایع کوچک و متوسط از طریق چهار کانال کارآفرینی، نوآوری و تغییر فناوری، پویایی صنعت و در نهایت ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش درآمد بر اقتصاد جهانی تأثیرگذارند. به علاوه شدت یافتن رقابت جهانی، افزایش بی اطمینانی و تقاضای فزاینده برای محصولات متنوع باعث شده است که اقبال به این صنایع بیشتر شود.
بر این اساس می توان نتیجه گرفت که شرکت های دانش بنیان با فناوری و تکنولوژی های نوین نقش مؤثری در اقتصاد دانش بنیان و تأکید به نقش دانش در پیشرفت و توسعه، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه دارند. مراکز رشد و پارک های علم و فناوری با منابع متعددی مانند منابع انسانی، منابع فیزیکی، مشاوره های مدیریتی، حمایت های مالی، دسترسی آسان به تسهیلات و وام های بانکی، همکاری های صندوق های مالی تأیید شده از سوی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری، معافیت های مالیاتی15ساله و... نقش به سزایی در موفقیت شرکت های دانش بنیان و کوچک و متوسط دارند.
پارك هاى علم و فناورى بهترين ساختار براى تسهيل تجارى سازى دستاوردهاى پژوهشى و توسعه منطقه اى بر مبناى دانش و فناورى هستند. از سويى ديگر موفقيت يك كسب و كار منجر به ايجاد اشتغال و توليد ثروت در سطح جامعه خواهد شد و اين موفقيت علاوه بر مزيت هاى مذكور مى تواند باعث جلوگيري از واردات و استقلال كشور و حتي صادرات و ارزآوري شود
(همان منبع).*
ایجاد مراکز حمایتی و نقش مؤثر عوامل مختلف می تواند بر پیشرفت همه جانبه شرکت های دانش بنیان با فناوری های نوین تأثیر داشته و سرمایه گذاری در حوزه صنایع دانش بنیان و ایجاد مراکز حمایتی با امکانات متناسب با شرایط این شرکت ها می تواند در حوزه تجاری سازی فناوری های نوین، تولید ثروت، اشتغال زایی، توسعه اقتصاد دانش محور نقش بسزا و سازنده ای داشته باشد.7
بنابراین در این راستا پیشنهادات ذیل مطرح می گردد:
*دریافت تسهیلات مالی بیشتر برای شرکت های دانش بنیان از سوی معاونت علمی و فناوری با دوره بازپرداخت طولانی.
*جذب سرمایه گذار از سوی مراکز رشد و پارک های برای حمایت از شرکت های دانش بنیان.
*مشاوران خبره و ارشد در حوزه حقوقی و مدیریتی(نوع مدیریت منابع انسانی و سایرموارد برای آنها تمیز داده شود.)
* مشاوره به مدیران شرکت ها در خصوص تجاری سازی فناوری های نوین.
*ارائه دفاتر اداری و کارگاه ها متناسب با نوع تولید و ایده محوری شرکت ها.
*ارزیابی بهنگام از شرکت ها با حضور متخصصان در هر حوزه تولیدی، خدماتی و.... .
*مشاوران مالی خبره و ماهر در خصوص بیان درست و به موقع صورت های مالی و کسب حداقل سود درسال های ابتدایی.
* به دلیل اهمیت منابع مالی برای شرکت های مذکور حداقل در5سال ابتدایی، ایجاد صندوق های مالی وابسته به مراکز رشد هر استان برای حمایت های مالی و سرمایه گذاری.
منابع و ماخذ:
1-ناصحی فر،وحید؛ یاراحمدی، محسن(1390)، آسیب شناسی و اولویت بندی حمایت های دولت از شرکت های کوچک و متوسط، بررسی های بازرگانی،1390، شماره 51،صص 98 تا 112.
2-فخاری، حسین، سلمانی، داوود؛ دارایی، محمدرضا(1392)، بررسي اثرات تحريم هاي اقتصادي بر عملكرد شركت هاي دانش بنيان كشور، فصلنامه علمی و پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال5، شماره3،بهار1392.
3. Miramini, R. The new Technology Development Fund. Journal of Pardis. 16, 18-20, 2008
4. Motaghitalab, M. Theoretical and practical experience in knowledge based business
development, Special workshop on science and technology parks, 2010,
5-کرمانی، محمدحسن (1391)."مدل ها و چارچوب های مفهومی مراکز رشد". ششمین کنفرانس ملی و دومین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری(1391).
6- میرغفوری، حبیب الله؛ صیادی تورانلو، حسین؛ کریمی تبا، مریم(1392)، رتبه بندی عوامل مؤثر بر ارتقای نوآوری در شرکت های وابسته به مراکز رشد با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی؛ مطالعه موردي پارک علم و فناوری یزد، رشد فناوري، فصلنامه تخصصي پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 36 ، پاييز 1392.
7- حاج كريمي، عباسعلی؛ عزیزی، شهریار و مریم اخوان خرازیان(1388)،"طراحي الگوي عوامل موثر بر بكارگيري تجارت الكترونيكي در شركت هاي كوچك و متوسط(SMES)"، مجلة دانش و توسعه (علمي - پژوهشي) سال شانزدهم، شمارة 27 ، تابستان 1388
8.-اللهیاری فرد، نجف(1390)، "بررسی الگوی مناسب ساختارسازمانی شرکت های دانش بنیان"، فصلنامه رشد فناوری8 ، صص47-54.
9- اکبرزاده، نجمه؛ شفیع زاده، احسان(1391)،"بررسی نقش دولت در بهبود روند ایجاد و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان"، فصلنامه تخصصي پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 33.
10. http://karafarini.tbzmed.ac.ir/magalat/jaigah%20sherkatha.htm
11- رویش(1385)،"مفاهیم اساسی مراکز رشد و پارک های علم و فناوری". مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات رویش.
12- نعمتی،محمد علی؛ آراسته،حمید رضا(1385)."بررسی امکان تبدیل شرکت های مستقر در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری کشور به سازمان های دانایی محور"، اندیشه های تازه در علوم تربیتی ، شماره 4، پاییز 1385،صص113-128.
13. Bollingtoft, A. & Ulhoi،J.P.(2005)." The networked business incubator- leveraging entrepreneurial agency? ، Journal of Business Venturing 20 (2): 265-290.
14.Grimaldia ،R.Grandia،A(2005)".business incubators and new venture creation: an assessment of incubating models". Technovation 25(2): 111-121.
15.Aerts،K.Mattyssens،P & Vandenbempt،K.(2007)"Critical role and screening practices of European business incubators"،Technovation27(5)،254-267
16. Gijs, van der Poel ."The role of proximity for business development in business incubators
Master thesis", (15 credits ECTS), June 2013.
17. Council of Higher Education development. Establish bylaws and constitution of the Science and Technology Centers, 2002.
18- مؤتمنی،علیرضا؛ حسین آبادی، محمد و همتی،امین(1391)، ارزیابی نرخ موفقیت واحدهای فناور مستقر در پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری،فصلنامه علمی و تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال8، شماره32، 1391.
19. Anderson،T. (2005).Engaging science sarks and sncubators to meet the needs for skills upgrading in SMEs. Los Angeles business journal ،vol18،225-243.
20.county،F."what services does a business incubator provide"، economic development consultant of gordan، july2000
21.Florida،R." The rise of creative class"،proceeding of the XIX conference on scienc
e & technology park، Quebec city،canada،2002.
22- ابراهیمی،سهیلا؛ زمان زاده دربان، موسی؛ ابراهیمی،بابک (1384)، انکوباتورها و توسعه کارآفرینی در ایران، مدیریت ، تدبیر شماره 166،صص40-45.اسفند1384.
23- سخنراني پروفسور رستم لالكاكا در كارگاه آموزشي مراكز رشد و پارك هاي علمي و فناوري، اصفهان، ارديبهشت 82
24. Stanciu، Radu D)2014)، Do Romanian small and medium-sized enterprises use performance management? An empirical study، Procedia - Social and Behavioral Sciences 124 (2014 ) 255 – 262
25. Lofsten،H؛lindelof،P. (2004).R&D network and product innovation patterns academic and non academic new technology based firms on science parks.technovation journal،vol.25.57-72.
26. Kung,s (1998), Global picture of science parks. Taiwan: National Cheng Kung University
27. Wang,xiaomin (2001), Zhongguancun science park: a SWOT analysis, eadn working papers, N:5
28.Ho, J.C. The development of Hsinchu Science-based industrial park and the analysis of hi-tech companies in the park, Proceedings of 1992 National Conference on Management of Technology, 143-148.
29- امین بیدختی، علی اکبر؛ زرگر، مجتبی(1390)، آسيب شناسي بنگاه هاي كوچك و متوسط و بيان راهبردهاي عملي براي حمايت از آنها (بررسي موردي: استان سمنان)، فرآیند مدیریت و توسعه، شماره78، زمستان1391.
30- ایزدیان،زینب.(1390) "نقش پارک های علمی در توسعه کارآفرینی"، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه،شماره136، مهر1391. به نقل از صديق، محمد جعفر (1387)، جايگاه پارک هاي تحقيقاتي در نظام تحقيقاتي کشور، همايش علم و فناوري آينده و راهبردها.
31. Rao, (2007), Technology park development Experience and Possible Application to Jordan
32- ملکي فر،عقيل؛ محمد رضايي، حسن( 1375 )، شهرک علمي تحقيقاتي؛ پايگاه دانش، کارخانه نوآوري، سومين کنگره سراسري همکاري های دولت، دانشگاه و صنعت براي توسعه ملي
33. Zoel Hutabarata, Marcelino Pandin(2014)،Absorptive Capacity of Business Incubator for SME’s Rural Community Located in Indonesia’s Village. Social and Behavioral Sciences 115 ( 2014 ) 373 – 377.
[1] 1.stanciu
[2] 2. Lofsten،H؛lindelof
[3] 1. Wang
Ho . 2
[4] 1.Rao
*.ابراهیمی،سهیلا؛ زمان زاده دربان، موسی؛ ابراهیمی،بابک (1384)، انکوباتورها و توسعه کارآفرینی در ایران، مدیریت ، تدبیر شماره 166،صص40-45.اسفند1384.
[5] 1. Zoel Hutabarata, Marcelino Pandin)،2013)
[7] *. مؤتمنی،علیرضا؛ حسین آبادی، محمد و همتی،امین(1391)، ارزیابی نرخ موفقیت واحدهای فناور مستقر در پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری،فصلنامه علمی و تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال8، شماره32، 1391