تاثیر مسئولیت اجتماعی مقصد گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان؛ بررسی نقش اثرات اقتصادی، فرهنگی و محیطی ادراک شده (مورد مطالعه: شهروندان مشهد)

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش بررسی تاثیر مسئولیت اجتماعی مقصدگردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان از طریق نقش میانجی اثرات اقتصادی، فرهنگی و محیطی ادراک شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان مشهدی می‌باشد، که با توجه به حجم جامعه نمونه آماری برای جوامع نامحدود 384 نفر و به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده است. ابزار گردآوری داده‌های این تحقیق پرسشنامه استاندارد علوى السكاف (2022) بوده است که برای آزمودن روایی از روایی محتوا و تایید خبرگان و جهت روایی سازه از روایی سازه، همگرا و واگرا بهره گرفته شده است. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ و پایایی مرکب (بیش از 7/0) انجام شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش معادلات ساختاری با نرم‌افزار پی ال اس 3 انجام شده است. نتایج نشان داد که مسئولیت اجتماعی مقصدگردشگری بر اثرات اقتصادی، فرهنگی و محیطی ادراک شده تاثیر معناداری دارد. به علاوه تاثیر مسئولیت اجتماعی مقصدگردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان از طریق نقش میانجی اثرات اقتصادی، فرهنگی و محیطی ادراک شده معنادار گزارش شده است

چکیده انگلیسی :

Destination social responsibility (DSR), by creating job opportunities, improving infrastructure, and preserving the environment, contributes to enhancing economic well-being and public health. This approach fosters greater social participation, a sense of belonging, and citizens' satisfaction with their living environment. Furthermore, by strengthening local culture and identity, DSR sustainably improves residents’ quality of life. The aim of this study is to examine the impact of destination social responsibility on citizens' quality of life through the mediating role of perceived economic, cultural, and environmental impacts. The statistical population consists of residents of Mashhad, from which a sample of 384 individuals was selected using convenience sampling based on the recommended sample size for infinite populations. The data collection tool was the standard questionnaire developed by Alavi Al-Sakkaf (2022). To assess validity, content validity confirmed by experts was used, along with construct validity (convergent and discriminant). Reliability was evaluated using Cronbach’s alpha and composite reliability, both exceeding the threshold of 0.70. Data analysis was conducted using structural equation modeling via SmartPLS 3 software. The results showed that destination social responsibility has a significant effect on perceived economic, cultural, and environmental impacts. Moreover, the impact of DSR on citizens' quality of life through these mediating variables was also found to be significant

منابع و مأخذ:

1. اردلان، محمدرضا، قنبری، سیروس، بهشتی راد رقیه و نویدی، پرویز. (1401). بررسی مسولیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، (10)5، 132-110.
2. تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود و پیری، سیامک. (1391). تحلیلی بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو. برنامه‌ریزی فضایی، (1)2، 140-121.
3. جعفري، وحیده، نجارزاده، محمد و کیانی فیض آبادي، زهره. (1396). بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگري (مورد مطالعه: شهرستان سوادکوه). برنامه‌ریزي و توسعه گردشگري، (20)6، 93-75.
4. حاضری، هاتف، رحمتی، منصور و پاشازاده، اصغر. (1402). سنجش میزان اثرگذاری شاخص‌های حمل و نقل پایدار بر زیست‌پذیری شهری (نمونه مورد: شهر اردبیل). جغرافیا و روابط انسانی، (2)6، 107-89.
5. خانــزادی، آزاد، فلاحتــی، علــی و حیرانــی، زهــرا. (1397). بررســی و تحلیــل نقــش و اثــرات توســعه گردشــگری بــر توزیــع درآمــد در اســتان‌های ایــران. گردشــگری و توســعه، (1)7، 100-84.
6. داوری، علی و رضازاده، آرش. (1397). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ دوم.
7. رامین¬مهر، حمید و چارستاد، پروانه. (1395). روش تحقیق کمی با کاربرد مدل¬سازی معادلات ساختاری (نرم¬افزار لیزرل). تهران: انتشارات ترمه.
8. رزمی، آذین. (1400). بررسی رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی در شرکت گاز شهر شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور شیراز.
9. سیدعباس¬زاده، میرمحمد، امانی¬ساری¬بگلو، جواد، خضری-آذر، هیمن. (1393). مقدمه¬ای بر مدل¬یابی معادلات ساختاری به روش PLS و کاربرد آن در علوم رفتاری با معرفی نرم¬افزارهای SmartPLS، VisualPLS، PLS-Graph. ارومیه، انتشارات دانشگاه ارومیه.
10. شکوهی، محمد، بوذر جمهری، خدیجه، ایستگلدی، مصطفی و مودودی، مهدی. (1393). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی: شهر بندر ترکمن. فضای جغرافیایی، (47)14، 125-101.
11. صنوبر، ناصر، قدرتی، اکبر و عبدلی، مریم. (1394). بررسی تأثیر اقدامات مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت بر رفتار شهروندی سازمانی با در نظر گرفتن نقش میانجیگری ترک خدمت (مطالعه کارمندان فعال شرکت مخابرات در شهر تبریز). کنفرانس بین‌المللی جهت‌گیری‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. صص49-36.
12. عسگري خشوئی، رضا و رضایی دولت آبادي، حسین. (1394). تحلیل تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر نیات رفتاري مصرف‌کنندگان (دیدگاه مصرف‌کنندگان محصولات شرکت گیتیپسند در شهر اصفهان). مدیریت بازرگانی، (3)5، 866-845.
13. فلاحی، کاظم. (1396). اصول فرهنگ و مردم شناسی، دوره آموزشی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان.
14. قدمی، مصطفی، علی قلی زاده فیروزرجایی، ناصر و رمضان زاده لسبویی، مهدی. (1389). بررسی نقش گردشگری در تغییرات کیفیت زندگی مقصد (نمونه مورد مطالعه: دهستان کلارآباد، شهرستان تنکابن، مازندران). مطالعات اجتماعی ایران، (3)4.
15. قلی پور سلیمانی، علی و گلی، آرمین. (1397). بررسي اثرات ادراك شده گردشگران از ابعاد محيطي بر كيفيت زندگي ساكنين. مدیریت توسعه و تحول، 10، 276-263.
16. قنبری، ابوالفضل، درخشان، الهام، صالحی، سید موسی و احمدی نصرآبادی سفلی، اله داد. (1396). بررسی اثرات گردشگری شهری بر کیفیت زندگی شهروندان مطالعة موردی: شهر یاسوج، با تأکید بر فعالیت‌های گردشگری. گردشگری و توسعه، (1)6، 44-23.
17. قنبری، ابوالفضل، علیزاده اقدم، محمدباقر و آدمی، معصومه. (1398). بررسی نقش گردشگری در کیفیت زندگی شهری مطالعه موردی: شهر تبریز. گردشگری شهری، (4)6، 56-39.
18. محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. (1396). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار Smart-PLS. تهران: کتاب مهربان نشر.
19. مومنی، میرصالح. (1402). بررسی تاثیر مسئولیت اجتماعی بر مزیت رقابتی با توجه به نقش میانجی اعتماد سازمانی (مطالعه موردی: شهرداری مرند)، هشتمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران، تهران.
20. نجات، سحرناز. (1397). کیفیت زندگی و اندازه‌گیری آن. اپیدمیولوژی ایران، (2)4، 62-57.
21. هاشمی، سید احمد و همراهی، مهرداد. (1395). مسئولیت پذیری اجتماعی، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، اسفندماه، استانبول، ترکیه.
22. Al-sakkaf, M. A., Mohaidin, Z., Iskan, Y. H. P., Murshid, M. A., & Amarneh, S. (2022). The Influence of Tourism Impacts and Destination Social Responsibility on Support for Tourism Development: A Conceptual Model. Journal of Tourism Hospitality and Environment Management, 7 (29), 76- 93.
23. Anthony W. I. & Hong G. J. (2014). Exploring The Direct And Indirect Effects Of CSR On Organizational Commitment. International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 26(4), 500 – 525.
24. Dimitrovski, D. D., Marinkovic, V. R., & Senic, V. R. (2015). Attitudes of Serbian urban residents toward tourism development. Facta Universitatis, 12(2), 143-155.
25. Duman, T. Y., Can, T., Emre, O., & Kadirioglu, F. T. (2022). Seismotectonic database of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering, 16(8), 3277-3316.
26. Fatma, M., Rahman, Z., & Khan, I. (2016). Measuring consumer perception of CSR in tourism industry: Scale development and validation. Hospitality & Tourism Management, 27)4(, 39-48.
27. Felicia Naatu, N. (2021). Crowd-out effect on consumers attitude towards corporate social responsibility communication. Technological Forecasting and Social Change, 177, 345 – 401.
28. Garau-Vadell, J. B., Tano, D. G., Armas, R. J. (2018). Economic crisis and residents’ perception of the impacts of tourism in mass tourism destinations. Journal of Destination Marketing & Management, 1, 68-75.
29. Gondos, B. (2014). Relationship Between Tourism and Quality of Life: Researches at Lake Balaton. Human Capital without Borders: Knowledge and Learning for Quality of Life; Proceedings of the Management, Knowledge and Learning International Conference 2014,, ToKnowPress.
30. Jeon, M. M., Kang, M., & Desmarais, E. (2016). Residents’ Perceived Quality Of Life in a Cultural-Heritage Tourism Destination. Quality of life, 11(1), 105-123.
31. Kaniewska, K., Kuryliszyn-Moskal, A., Hryniewicz, A., Moskal-Jasińska, D., Wojciuk, M., Dzięcioł-Anikiej, Z. (2022). Static Foot Disturbances and the Quality of Life of Older Person with Rheumatoid Arthritis. Int J Environ Res Public Health. Jul 15;19(14):8633. doi: 10.3390/ijerph19148633. PMID: 35886484; PMCID: PMC9321945.
32. Kim, K., Uysal, M., & Sirgy, J. (2013). How does tourism in a community impact the quality of life of community residents?. Tourism Management, 36(3), 527-540.
33. Mathew, P. V., & Sreejesh, S. (2017). Impact of responsible tourism on destination sustainability and quality of life of community in tourism destinations. Journal of Hospitality and Tourism Management, 31, 83-89.
34. Morgan, N., Pritchard, A., & Sedgley, D. (2015). Social Tourism and Well-Being in Later Life. Annals of Tourism Research, 52, 1-15.
35. Perez-Morote, R., Nunez-Chicharro, M., Pontones-Rosa, C., & Alonso-Carrillo, I. (2023). Public policies and social responsibility regarding gender policies in rural areas of Spain: Do men and women agree on its necessity and relevance?. Women's Studies International Forum, 99.
36. Rivera, M. A. (2016). The synergies between human development, economic growth, and tourism within a developing country: An empirical model for ecuador. Journal of Destination Marketing & Management, 6(3), 221-232.
37. Rozalee, S., Rahman, S., & Badaruddin, B. (2015). Tourists’ Perception towards Physical Environmental Attributes of Tourism Impacts in Mabul Island, Sabah. Proceeding International Conference on Natural Resources, Tourism and Service Management, 32-38.
38. Stylidis, D., Biran, A., Sit, J., & Szivas, E. M. (2014). Residents’ support for tourism development: The role of residents’ place image and perceived tourism impacts. Tourism Management, 45, 260–274. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2014.05.006
39. Suntikul, W., Pratt, S., IKuan, W., InWong, Ch., Cheng Chan, Ch., Leng Choi W., & Fong Chong, O. (2016). Impacts of tourism on the quality of life of local residents in Hue, Vietnam, Anatolia. Tourism and Hospitality Research, 1-17. DOI: 10.1080/13032917.2016.1138234
40. Su, L., Sam, S., & Pearce, J. (2018). How does destination social responsibility contribute to environmentally responsible behaviour ? A destination resident perspective. Business Research, 86, 179–189. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.02.011
41. Tokarchuk, O., Maurer, O., Bosnjak, M. (2015). Tourism Experience at Destination and Quality of Life Enhancement: a Case for Comprehensive Congruity Model. Applied Research in Quality of Life, 10(4), 1-11.
42. Vincenzo, G. (2020). Green spaces, quality of life, and citizen perception in European cities. Environmental Research, 196, 114 – 125